СТАНЬ VIP
Зеленский подчеркнул, что не признает мирное соглашение, достигнутое США и Россией без участия УкраиныЕвропа на фоне переговоров о мире задумалась о возобновлении закупок российского газаЕвропа рассматривает вариант размещения на Украине 25-30 тыс. военныхВ давке на вокзале Нью-Дели погибли 18 человек, еще 10 получили раненияМексика намерена судиться с Google из-за переименования заливаЗападный бизнес готовится к возвращению в Россию - решающую роль сыграет победа сторонников Трампа

Լևոն - Զավեն Սյուրմելյան

Այս բաժնում ներկայացված են հայտնի մարդկանց կենսագրական նյութերը
В этом разделе запрещается писать русскими или латинскими буквами.
Այս բաժնում կարելի է գրել միայն հայերեն տառերով

Լևոն - Զավեն Սյուրմելյան

Сообщение Tatev Hayrapetyan » 21 апр 2014, 17:56

(64.05 кб) Просмотров: 443





Կենսագրություն

Լևոն - Զավեն Սյուրմելյանը ծնվել է Տրաբզոնում 1905 թ.։ Նրա հայրը՝ Կարապետ Սյուրմելյանը, դեղագործ էր, մայրը՝ Զվարթ Տիրատուրյանն էր։ Ունեցել է 1 եղբայր և 2 քույր։ Զավենը չորս երեխաներից երրորդն էր։

1915 թ. Եղեռնի ժամանակ կորցնում է ծնողներին։ Մի հույն բարեկամ բժիշկ պատսպարում է չորս որբերին։ 1916-ին տասնմեկամյա Զավենը ռուսական նավով մեկնում է Բաթում, ապա Կրասնոդար։ Զինադադարից հետո՝ 1918-ին, Զավենն իր որբ ընկերների հետ հասնում է Պոլիս, ապա՝ Արմաշի երկրագործական վարժարան։ Մեկ տարի հետո ընկերների հետ որոշում է գնալ Հայաստան, բայց հազիվ էին տեղ հասել, երբ թուրքերը գրավում են Կարսը։ Զավենն ու իր որբ ընկերները թափառական ու ցրտահար օրեր են անցկացնում։ Ի վերջո՝ 1920-ին կրկին վերադառնում են Պոլիս, որտեղ Զավենը հաճախում է Կենդրոնական վարժարան։ Պոլսի որբանոցում և Կենդրոնական վարժարանում ուսանելու ժամանակ նրա առաջին ոտանավորները արժանանում են Հակոբ Օշականի և Վահան Թեքեյանի ուշադրությանը։

1922-ին, Հայ գյուղատնտեսության միության աջակցությամբ գնում է ԱՄՆ, Կանզաս նահանգի երկրագործական քոլեջում ուսանելու։ Սովորել է նաև Նեբրասկայի և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարաններում։ Ստեղծագործել է 15 տարեկանից։ 1924-ին Վահան Թեքեյանը խմբագրում է առանձին նամակներով ուղարկած Սյուրմելյանի բանաստեղծությունները և Փարիզում իր միջոցներով հրատարակում նրա հայերեն միակ բանաստեղծությունների ժողովածուն՝ «Լույս զվարթ»-ը, որն այդ շրջանի հայկական բանաստեղծության լավագույն նմուշներից է։ Հետագայում գրել է միայն անգլերեն։

1931-ին Սյուրմելյանը Լոս Անջելեսում խմբագրում է «Armenian Messenger» շաբաթաթերթը։ Սյուրմելյանը ճանաչում է ձեռք բերել իր առաջին անգլերենով գրված վեպը՝ «Ձեզ եմ Դիմում, Տիկնայք և Պարոնայք», որն ինքնակենսագրական բնույթ է կրում և պատմում է Եղեռնի մասին տասնամյա Զավենի աչքերով։ Վեպը հրատարակվել է 1945-ին։ Սյուրմելյանը հեղինակ է նաև «98.6°» վեպի (1950)։ Այս վեպն առանձնանում է հերոսների ներաշխարհի նուրբ վերլուծության վարպետությամբ։ 1964-ին Անգլիայում տպագրվում է Սյուրմելյանի «Սասնա ծռեր» ստեղծագործությունը, իսկ 1968-ին «Անմահության խնձորները», որը հայ ժողովրդական ավանդավեպերի հավաքածու է։ Այս երկու ստեղծագործությունները հովանավորել էր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն՝ որպես հայ ժողովրդի ստեղծագործության կարևոր նմուշներ։ 1968-ին հրատարակվում է նաև Սյուրմելյանի գրականագիտական «Արձակի տեխնիկա. Չափ և խենթություն» աշխատությունը։ 1958 - 1969-ին անգլերեն և անգլալեզու գրականություն է դասախոսել Կալիֆոռնիայի համալսարանում և այլ ուսումնական հաստատություններում։ Լևոն - Զավեն Սյուրմելյանը վախճանվել է 1995-ին։




Հայերեն միակ «Լույս զվարթ» բանաստեղծությունների ժողովածուն

«Լույս զվարթ» ժողովածուն եղավ Սյուրմելյանի առաջին ու վերջին հայերեն ստեղծագործությունը, ինչպես նաև՝ Սյուրմելյանի միակ բանաստեղծական ժողովածուն։ Ժողովածուն 1924-ին լույս տեսավ Փարիզում և վերահրատարակվեց Նյու Յորքում 1950 և 1972 թթ.։ Ժողովածուում ընդգրկված են 21 բանաստեղծություններ, որոնք նկատվեցին օրերի բանաստեղծաշատ մթնոլորտում։ Սյուրմելյանի բանաստեղծություններում նկատվում են հողի ու բնության նկատմամբ սեր ու նվիրվածություն։ «Փափագ» է վերնագրում իր բանաստեղծությունը, որի մեջ ցանականում է լինել «ցորենի արտին ծաղիկը կարմիր՝ գավաթ արևին», «Գյուղի հին կամուրջ մը փայտե», «Մամռապատ աղբյուր մ'որ հազիվ կերգե», «Գեղջուկին կավե ամանը բարի, որ քաղքի ծարավն ալ մեջս մարի»։

«Զարմացում» է վերնագրած հանկարծակի ընկալած բնության գեղեցկության տպավորությունները.

Պարտեզները՝ հարս, ծաղիկնին կուլան
Միսի պես խոնավ, տաք հողին վրա,
Շուքերն ալ ինչպես աղջիկ կամչնան՝
Առվակին արծաթ հայլիին վրա:
Լուսինը՝ մաշած հին ոսկեդրամ,
Ավազանին մեջ ինկած կհալի.
Ինծի հետ՝ վարը թուփ մ'ալ կմսի.
Մայիսի անուշ սարսուռ մը կզգամ։
Խաղաղ ու ծանր՝ սրինգի գիշեր.
Այ տղա', այլևս հինը մի հիշիր,
Պարտված սիրտդ լեցուր նոր կյանքով.
Բայց ինչ, մոռցե'ր եմ զայն ուրիշի քով...


Պատանի բանաստեղծը հասկանում է, որ կյանքին պետք է հաղթել և ինքն իրեն խորհուրդ է տալիս հինը չհիշել, ապրել նոր կյանքով, սակայն սրտի խորքում չէր սպիանում վերքը, կորուստները՝ հայրենի տունն ու ծնողները։ Որբությունը մխում էր սրտում, և նա գրում է «Տունիս հիշատակը».

Կփնտռեմ իմ երգերով իմ տունս՝ ա'լ հիշատակ,
Մինչ կաղոտի օրեօր իմ պատկերը մտերիմ,
Իմ տունս երգ մ'է, որուն բառերն այլևս չունիմ.
Իմ տունս յար մ'է անուշ զոր կսիրեմ միսմինակ։
Կհիշեմ հորս պատկերն՝ ինչպես գլուխն Հիսուսին.
Մայրս՝ տրտում ու բարի, դեռ աղջիկ մ'էր նազելի,
Հայրս տեսնե~ր իմ հասակս ու աչքերս բոցով լի,
Մայրս գիտնա'ր, թե որքա~ն մարդերը զիս ծեծեցին։
Մտածումիս մեջ իմ տունս ցերեկին աչք մ'է փորված,
Ու գիշերները մռայլ մեռած աղջիկ մ'է կարծես՝
Զոր կսիրե~մ տակավին... Հետո կուլամ խենթի պես.
Ու ճրագս կմարեմ, որ չտեսնե~ զիս Աստված։


Պատանի Սյուրմելյանը ներքին զգացողությամբ ճիշտ ըմբռնեց իր ժամանակի առավել բանական մտածումը, թե չարիքին հաղթելու համար հարկավոր է տքնությամբ կենսավորել ուժերը, որ կարևորը Հայաստանի վերաշինությունն է։ Այդ մտածումների արգասիքը եղավ նրա և այդ օրերի լավագույն բանաստեղծություններից մեկը՝ «Ասացվածք՝ ծառ տնկելու առթիվ»։

Տե'ր, օրհնե' ծառն այս մատղաշ։ Ես կտնկեմ զայն ահա
Փխրուն և սև հողին մեջ, ուր պապերս կպառկին.
Ես՝ անոնց թոռը հսկա, այս հողին տերն եմ կրկին,
Ու արևուն տակ կաճիմ՝ անունն իրենց շուրթիս վրա:
Պիտի բանա ծառն այս մեծ իր բազուկներն ու հոգին,
Գրկած իր մեջ պապերուս արևոտ շունչը անմահ,
Տե'ր, միսմինակ, նազելի, այս ծառն աղոթք մը ըլլա~,
Ու փաթթվիլ իր մարմնույն գան սիրողները գյուղին։
Երկաթագիր պատմությունն այս մտերիմ հողերուն
Աչքիս արցունք կբերե... փառք ու մեռել շատ ունի։
Երկիրն իմ հին, ալևոր, որուն ես թոռն եմ վայրի,
Խոկումներով բեռնավոր, երազներով օրորուն...
Մեռելներուս իբրև խաչ՝ ես այս ծառը տնկեցի...
Аватара пользователя
Tatev Hayrapetyan (Автор темы)
Частый посетитель
Частый посетитель


Вернуться в Կենսագրություններ



 


  • Похожие темы
    Комментарии
    Просмотры
    Последнее сообщение