Лица предков моих...
Гайк Мкртчян

Лица предков моих до десятых колен -
Средь нагорий святых и обветренных стен
Древних храмов, что крест свой несут сквозь века.
Облака...
Проплывают над ними,
Как форелей стада под зеркальной водой
Молчаливых озёр,
Чьи слепые глазницы
Лишь в небо свой взор устремляют,
И в глаза заглянуть всемогущему Богу мечтают...
Но у бога на небе хватает забот
Словно не замечает
Мой упрямый народ,
Им забытый,
Но его не забывший,
Трижды преданный,
Но не предавший,
Разбитый, но всё же победивший,
Мой упрямый,
Мой дерзкий,
Мой гордый народ,
Чей очаг не разрушен
Ураганом эпох,
Чей характер под стать тверди горных пород.
И,молитвой разбужен,
Снизойдёт к нему Бог -
Теплым светом залитый,
Мой народ позабывший,
Но народом моим - не забытый

1990 год



ԴԵՄՔԵՐԸ ՆԱԽՆԻՆԵՐԻՍ

Դեմքերը նախնիներիս՝ մինչ տասներրոդ պորտը,
Լեռների մեջ քամահար՝ խցկված պատերի խորքը
Հին վանքերի, իրենց խաչն են տանում դարերն ի վեր:
Ամպեր...
Լողում են նրանց վրայով,
Ինչպես կարմրախայտերը բյուր
Հայելու մեջ համր լճերի,
Որոնց բիբերը կույր
Միայն դեպի երկինք են հառնվում՝ անվերջ
Եվ երազում նայել ամենազոր Աստծո աչքերի մեջ...
Բայց շատ են Աստծո հոգսերը երկնքում,
Կարծես թե նա չի նկատում
Իմ համառ ժողովուրդին:
Իմ մոռացված,
Բայց նրան չմոռացող,
Հավերժ հավատարիմ
Եվ չդավաճանած,
Ջախջախված, սակայն չպարտված,
Ի'մ համառ,
Ի'մ խիզախ,
Ի'մ հպարտ ժողովրդին,
Ում օջախը չեն ավերվել
Հողմերից դարերի,
Ում բնավորությունը նման է կարծր ժայռաքարերի:
Եվ, աղոթքով արթնացված,
Քեզ մոտ կիջնի Տերն–Աստված՝
Լիացված ջերմ լույսերով,
Իմ Աստծուց մոռացված,
Բայց իմ ժողովրդից չմոռացված Աստված:

1990 թիվ

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

ВЕРИГИ ПАМЯТИ МОЕГО НАРОДА
Гурген Васнеци

Кто-то советует не замечать,
Как турки бессовестно Память гнобят.
Смотреть лишь вперёд и не вспоминать
О жертвах невинных опять и опять.
Позабыть о том, как стая зверья
Топила в крови, истязала и жгла,
Бросая в огонь и мать, и дитя,
Молодых, стариков, никого не щадя...

Мой род, взывавший с мольбой к небесам,
Обманут был властью, хоть нёс на плечах
Груз тысячи лет, свидетель Начал
От Арамазда – творца-божества,
Анаит – богини, Ксисутра – отца.
Мой род, что Христа на царствие звал,
И с Римом в борьбе себя отстоял,
А в Византии (не раз) престол возглавлял.

Мой род, бывший сватом в Крещении Руси,
Мой род, не предавший Иисуса, души,
Мой род, сохранивший культуру, язык,
Попавший в похмелье державных интриг,
Был послан на плаху, на ношенье вериг…
Он терял, не нашёл… Не сберёг, отошёл...
От морей и богатств, долин и даров,
И даже Святыня Арарат у воров...

Был обобран до нитки, удержать не сумел
И изгнан был в горы с праотцовских земель…
Но не потеряны ни Вера, ни Ум,
Ни Мудрость, ни Опыт истории дум,
Надежда на явь и Решимость побед,
На Справедливость, Молитву и Свет,
На Совесть людскую, что бдит не у всех,
На Господа Милость признавшим свой Грех.


ԱԶԳԻՍ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿԱՊԱՆՔՆԵՐԸ

Գուրգեն Վասնեցի

Խորհուրդ են տալիս լռել, չնշել,
Թե թուրքը ոնց է զրկում մեզ հուշից,
Նայել միշտ առաջ, երբեք չհիշել
Զոհերին անմեղ ... Վեր՝ է իմ ուժից:
Մոռանա՞լ, ոնց է ոհմակն անողոք
Տանջել ու այրել մարմին ու հոգի՝
Մոր, մանկան նետել գեհենը դժոխք,
Ջահելի, ծերի ... եղել անհոգի՜:

Ազգն իմ աղոթող Աստծո մոտ ծնկյաց,
Խաբված իշխողից, տանող մի սուրբ լուծ՝
Բեռն հազարամյա, վկան իմ նախնյաց.
Արամազդից արի՝ արարիչ– Աստծուց,
Նոյից, Անահիտ - մայր աստվածուհուց:
Ազգն իմ , որ Հիսուսին կանչեց տիրակալ,
Հռոմի դեմ եղավ անհաղթ ու անգայթ,
Բյուզանդիայում բազմիցս եղավ գահակալ:

Ազգս՝ կնքահայրը մկրտվող Ռուսի,
Քրիստոնեությունն ընտրած դավանանք,
Ազգս՝ պահպանած լեզու, մշակույթ:
Տերություններին դարձած խարդավանք՝
Գերվեց, շղթայվեց զոհասեղանին,
Կորցրեց, չպահեց... Դարձան ցիրուցան
Ծովեր, գանձերը, դաշտերն ու ուղին,
Սուրբ Արարատը՝ այն էլ գողացան...

Թալանվեց ամենը՝ ուժերն էր թերատ,
Գաղթեց սարերը դաշտերից անգոց,
Բայց չկորցրեց ո'չ միտք, ո'չ հավատ,
Ո'չ՝ իմաստնություն, ո'չ դարերի փորձ:
Հույսով՝ լինել մշտապես հաղթող,
Հույսով՝ հավատի և արդարության,
Մարդկային խղճի՝ շատերի՝ նիհրող,
Իր մեղքն ընդունած Աստծո բարության:

06.08.2011г. Թարգմանությունը Հենրիկ Բաբաջանյանի

Сусанна Баграмян

Камень

Не знаем мы, с какой поры
Там, у подножия горы,
Лежит, в лучах купаясь, камень.
Сверкает множество он граней,
И каждый раз, столь необычный,
Как образец красы античной,
К себе приковывает взоры,
Когда его румянят зори,
Иль месяц серебрит слегка,
Иль нежно влага родника
Синит поверхность вековую,
Не проникая в ткань живую.
Не знает мы, когда покорно
Сорвался он с вершины горной
И сколько лет уже лежит,
Но он красавец-монолит!
Живую память он хранит
Тех, кто сражался здесь когда-то,
Прогнал навеки супостата…
Велик. Могуч. Такою силой
Земля родная наделила,
Что он веками не расколот –
Её величина осколок!...

Г. Георгиевск. 2010 год.


Սուսաննա Բաղրամյան

Քարը

Չգիտենք երբ, կամ՝ որ դարում
Այս լեռան մոտ՝ խորունկ ձորում,
Քարն այս փայլող նուրբ շողերով,
Հուրհրացող բյուր կողերով,
Պահպանելով ձև, նույնություն՝
Ինչպես չքնաղ մի հնություն,
Մեր հայացքն է գերում լույսի
Շեկ շողերում արշալույսի,
Կամ՝ Լուսնյակից արծաթացած,
Աղբյուրի պաղ ջրերից թաց
Դառնում է նա լուրթ, կապտաշոր՝
Ներսը մարմնի պահելով չոր:
Ե՞րբ է, տեսնես, խոնարհաբար
Ընկել լեռան գագաթից վար,
Քանի՞ դար է ընկած, ինչքա՞ն,
Այսպես չքնաղ, ամբողջական:
Նրա մեջ վառ հուշեր կան դեռ,
Անցյալներից, դարերից ծեր,
Կռիվներից՝ վասն, հանուն՝
Վտարել են չար թշնամուն...
Հզոր ուժ է մի վայրենի
Պարգևել հողն իր հայրենի.
Անկոտոր է էությունը՝
Այս բեկորված վեհությունը:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

.

Շահանէ դու իմ, Շահանէ

Շահանէ դու ի'մ, Շահանէ,
Քանզի ես եկել եմ հյուսիսից ,
Պատրաստ եմ պատմել քեզ դաշտը,
Լուսնաթույր ծփանքը արտերի:
Շահանէ դու իմ, Շահանէ:

Քանզի ես եկել եմ հյուսիսից ,
Ուր մեծ է Լուսինը ու պատեհ,
Ինչքան էլ Շիրազը լինի վեհ,
Լավը չէ Ռյազանի հանդերից:
Քանզի ես եկել եմ հյուսիսից:

Պատրաստ եմ պատմել քեզ դաշտը,
Մազերիս երանգն է արտերի,
Թե կուզես փաթաթիր մատներիդ,
Ես ցավ չեմ զգում, դա փաստ է:
Պատրաստ եմ պատմել քեզ դաշտը:

Լուսնաթույր ծփանքը արտերի
Իմ գանգուր մազերիցս գուշակիր:
Անգինս, խնդա ու կատակիր,
Չարթնանա կարոտը իմ գերի
Լուսնաթույր ծփանքը արտերի:

Շահանէ դու իմ, Շահանէ,
Հյուսիսում մի աղջիկ կա էլի,
Նման է նա քեզ սոսկալի,
Գուցե ինձ կարոտում է նա...
Շահանէ դու իմ, Շահանէ:


Сергей Есенин
Шаганэ ты моя, Шаганэ...

Шаганэ ты моя, Шаганэ!
Потому, что я с севера, что ли,
Я готов рассказать тебе поле,
Про волнистую рожь при луне.
Шаганэ ты моя, Шаганэ.

Потому, что я с севера, что ли,
Что луна там огромней в сто раз,
Как бы ни был красив Шираз,
Он не лучше рязанских раздолий.
Потому, что я с севера, что ли.

Я готов рассказать тебе поле,
Эти волосы взял я у ржи,
Если хочешь, на палец вяжи -
Я нисколько не чувствую боли.
Я готов рассказать тебе поле.

Про волнистую рожь при луне
По кудрям ты моим догадайся.
Дорогая, шути, улыбайся,
Не буди только память во мне
Про волнистую рожь при луне.

Шаганэ ты моя, Шаганэ!
Там, на севере, девушка тоже,
На тебя она страшно похожа,
Может, думает обо мне...
Шаганэ ты моя, Шаганэ.

Սերգեյ Եսենին

Չթափառել թփերի խորքում անհասրկի

Չթափառել թփերի խորքում անհասրկի,
Չփնտրել հետքերն ալ սագաթաթի:
Մազերիդ խըրձի թույրով վարսակի,
Անցած երազն ես դու հավերժերթի:

Մաշկիդ բոսորը ալ պըտղահյութի,
Եկար դու քնքուշ, հմայքով տեղին,
Նմանված կարմրաշեկ մայրամուտի,
Փայլով՝ ձյունի պես, լույսով՝ կանթեղի:

Թափվեցին բիբերդ, թալկցավ հոգիդ,
Հալվեց անունդ բարակ ու խամրոտ:
Բայց մնաց ծալքում հին գլխաշորիդ
Արդար ձեռքերից բուրող մեղրահոտ:

Խաղաղ է պահը երբ ցայգն է լույսե,
Եվ ինչպես կատուն դունչ կլվացի՝
Շշուկ եմ լսում նորից քո մասին
Թաց քամու երգի շեկ մեղրահացից:

Ուղի է հուշում ինձ կապույտ քամին,
Որ լինես դու երգ մի երազածին,
Ով է հնարել պիրկ թև ու մարմին –
Շրթունքներ հպել այդ առեղծվածին:

Չթափառել թփերի խորքում անհասրկի,
Չփնտրել հետքեր ալ սագաթաթի:
Մազերիդ խըրձի թույրով վարսակի
Անցած երազն ես դու հավերժաերթի:


Ռուսերենից թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը


Сергей Есенин

Не бродить, не мять в кустах багряных


Не бродить, не мять в кустах багряных
Лебеды и не искать следа.
Со снопом волос твоих овсяных
Отоснилась ты мне навсегда.

С алым соком ягоды на коже,
Нежная, красивая, была
На закат ты розовый похожа
И, как снег, лучиста и светла.

Зерна глаз твоих осыпались, завяли,
Имя тонкое растаяло, как звук.
Но остался в складках смятой шали
Запах меда от невинных рук.

В тихий час, когда заря на крыше,
Как котенок, моет лапкой рот,
Говор кроткий о тебе я слышу
Водяных поющих с ветром сот.

Пусть порой мне шепчет синий вечер,
Что была ты песня и мечта,
Все ж, кто выдумал твой гибкий стан и плечи —
К светлой тайне приложил уста.

Не бродить, не мять в кустах багряных
Лебеды и не искать следа.
Со снопом волос твоих овсяных
Отоснилась ты мне навсегда.

Ռուս բանաստեղծ Մ. Լերմոնտովի ծննդյան 200 ամյակի արթիվ
ՀՈՒՅՍ

Ունեմ դրախտի մի բարի թռչուն ՝
Ճյուղերի վրա մի ջահել նոճու
Թառած ամեն ժամ և օըը-օրի ,
Սակայն ցերեկը երգը չի հնչում.
Մեջքը թռչունի լազուր կապտաթույր,
Բաշը ծիրանի, իսկ պիրկ թևերին
Երևում է նուրբ փոշի ոսկեհուր՝
Ինչպես վաղորդյան շողը ամպերին:
Եվ հենց-որ նիրհն է ցած իջնում հողին՝
Պարուրված համր գիշերվա մեգով,
Երգում է թառած այդ ծառի ճյուղին
Եվ այնքան անուշ, այնպես հոգեթով,
Որ բեռը ցավիդ, չգիտես ինչու,
Մոռանում ես ունկ դրած այդ երգին,
Եվ սրտիդ ամեն-ամեն մեղմ հնչյուն
Ցանկալի է հանց հյուրը թանկագին.
Եվ այդ երգը, որ հնչում է հույզով,
Փոթորկի պահին լսել եմ հաճախ
Եվ միշտ կանչել եմ չմարող հույսով
Երգչիս գիշերվա ՝ բարի ու խաղաղ:

Թարգմանությունը Հենրիկ Բաբաջանյանի
М. ЛЕРМОНТОВ
НАДЕЖДА

Есть птичка рая у меня,
На кипарисе молодом
Она сидит во время дня,
Но петь никак не станет днем;
Лазурь небес - ее спина,
Головка пурпур, на крылах
Пыль золотистая видна,-
Как отблеск утра в облаках.
И только что земля уснет,
Одета мглой в ночной тиши,
Она на ветке уж поет
Так сладко, сладко для души,
Что поневоле тягость мук
Забудешь, внемля песни той,
И сердцу каждый тихий звук
Как гость приятен дорогой;
И часто в бурю я слыхал
Тот звук, который так люблю;
И я всегда надеждой звал
Певицу мирную мою!

ՍԵՐԳԵՅ ԵՍԵՆԻՆ

* * *

Երկի'ր սիրելի, սրտիս երազում
Դեզն է արևի ջրերում խաղաղ:
Կուզեի կորչել անհետ քո բազում
Կանաչ արտերում այս հազարատաղ:

Կցորդի շուրջը ՝ շեկ դեզատեղի,
Երեքնուկն ահա փիլոնն է ուսել,
Եվ ղողանջում են նման թզբեհի
Ուռենիները՝ նրբահեզ կույսեր:

Թխպեր է ծխում ճահիճը մարմար,
Ծխահամ ունի կորը երկնաքեր:
Լռությամբ՝ գաղտնի, ես մեկի համար
Պահում եմ սրտիս խորքերում մտքեր:

Դիմավորում եմ, ընդունում եմ հար,
Գոհ ու երջանիկ լինեմ հոգեհան,
Ծնվել եմ ահա, եկել եմ աշխարհ,
Որ շուտ, անհապաղ լքեմ ես նրան:
1914


СЕРГЕЙ ЕСЕНИН

* * *

Край любимый! Сердцу снятся
Скирды солнца в водах лонных.
Я хотел бы затеряться
В зеленях твоих стозвонных.

По меже, на переметке,
Резеда и риза кашки.
И вызванивают в четки
Ивы - кроткие монашки.

Курит облаком болото,
Гарь в небесном коромысле.
С тихой тайной для кого-то
Затаил я в сердце мысли.

Все встречаю, все приемлю,
Рад и счастлив душу вынуть.
Я пришел на эту землю,
Чтоб скорей ее покинуть.
1914

.
Բորիս Պաստեռնակ

ՏԵՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ

Կփակի ձյունը հետքերը,
Կծածկի տանիքները հին,
Գնամ հունցեմ ոտքերս.
Կանգնած ես դռան շեմին:
Մենակ, հագիդ վերարկու՝
Առանց եզրագլխարկ,
Զսպում ես հույզերդ դու,
Ծամում ձյունը ճերմակ:
Ծառեր ու ցանկապատ
Կորչում են անգույնում,
Դու մենակ ձյունի տակ
Կանգնել ես անկյունում:
Ծորում է ջուրը լաչակից,
Թևածալ թևքերից սորում,
Կաթկթում են ցողերը կից,
Փայլելով քո վարսերում:
Եվ փնջով այդ շիկահեր
Պերճանում՝ պրկուն
Մարմին, դեմք, գլխաշոր
Եվ այդ վերարկուն:
Ձունից ունքերդ թաց,
Աչքերդ լցված թախիծ,
Եվ քո տեսքը կերտված՝
Անբողջը մի հատվածից:
Կարծես սայր երկաթե՝
Ծարիրում գոցելով,
Քեզ տարան՝ սուր, հատու,
Իմ սրտը խոցելով:
Սրտիս մեջ կա պահված
Հեզությունը պատկերիդ
Եվ դրանից է այս անհայց՝
Լույսը դաժանասիրտ:
Եվ երկուսվում է դրանից
Գիշերը ձյունողող,
Եվ տանել սահմանագիծ՝
Մեր միջև - չեմ կարող:
Մենք ո՞վ ենք և որտեղի՞ց,
Երբ տարիներից անկամք
Կան դատեր անտեղի,
Իսկ մենք չկա՞նք:

СВИДАНИЕ

Борис Пастернак
Засыпет снег дороги,
Завалит скаты крыш.
Пойду размять я ноги:
За дверью ты стоишь.
Одна, в пальто осеннем,
Без шляпы, без калош,
Ты борешься с волненьем
И мокрый снег жуешь.
Деревья и ограды
Уходят вдаль, во мглу.
Одна средь снегопада
Стоишь ты на углу.
Течет вода с косынки
По рукаву в обшлаг,
И каплями росинки
Сверкают в волосах.
И прядью белокурой
Озарены: лицо,
Косынка, и фигура,
И это пальтецо.
Снег на ресницах влажен,
В твоих глазах тоска,
И весь твой облик слажен
Из одного куска.
Как будто бы железом,
Обмокнутым в сурьму,
Тебя вели нарезом
По сердцу моему.
И в нем навек засело
Смиренье этих черт,
И оттого нет дела,
Что свет жестокосерд.
И оттого двоится
Вся эта ночь в снегу,
И провести границы
Меж нас я не могу.
Но кто мы и откуда,
Когда от всех тех лет
Остались пересуды,
А нас на свете нет?

.
ՍԵՐԳԵՅ ԵՍԵՆԻՆ

***
Տերն ուզեց փորձել սերը մարդկային՝
Աղքատի շորով մտավ անտառը:
Մի ծերուկ նստած բացատում՝ կոճղին,
Լնդերով հաց էր ծամում թշվառը:

Տեսավ աղքատին այդ առաքինի.
Ձեռքին երկաթե գավազան մի կար,
«Ինչ խղճուկն է, տես»,- խոկ տվեց մտքին,-
Կարծես ճոճվում է, քաղցած է, տկար:

Վիշտը զսպելով մտածեց Տերը.
«Իհարկե սրտում կա նիրհող մի խիղճ...»
Հացը մեկնելով խոսքն ասաց ծերը,-
«Առ, դու էլ ծամիր, կորով տա մի քիչ»:
1914

.
СЕРГЕЙ ЕСЕНИН

***
Шел Господь пытать людей в любови,
Выходил он нищим на кулижку.
Старый дед на пне сухом в дуброве,
Жамкал деснами зачерствелую пышку.

Увидал дед нищего дорогой,
На тропинке, с клюшкою железной,
И подумал: "Вишь, какой убогой,-
Знать, от голода качается, болезный".

Подошел Господь, скрывая скорбь и муку:
Видно, мол, сердца их не разбудишь...
И сказал старик, протягивая руку:
"На, пожуй... маленько крепче будешь".
1914

.

.

***
Եվ օրը, որ անց կացավ՝ հանց քամու մի մեղմ հոգոց,
Լքել է մեր կյանքն, ընկեր, թռել է նա մեր հոգուց,
Անտարբեր եմ, սակայն, ես, քանի դեռ կամ այս կյանքում,
Այն օրին, որ երեկ է, և որ պիտ գա էգուց:
Օմար Խայամ

.