В армянской церкви

Виталий Айриян

Я слово брал Христа пред алтарем,
водил по Книге мыслью, словно пальцем.
В армянской церкви были мы вдвоем -
Сын с пасынком, два брата, два скитальца.
За тишиной весна играла в горн,
за полумраком свет валился с неба.
Ты говорил, что Ной спустился с гор.
Я молвил - Бог на Арарате не был.
Ты уверял, что каждый волосок -
Его дыханье, длань Его и почерк.
Я спрашивал - а где бывает Бог,
когда детей хоронят вдоль обочин?
Мы замолчали… Восходил елей.
Прижалась кожей Книга к аналою.
И только вслух молилась у дверей
старуха с поседевшею косою.

ՀԱՅՈՑ ՏԱՃԱՐՈՒՄ

Ես ընդունեցի խորանի առաջ խոսքը Հիսուսի,
Միտքս հպեցի՝ ինպես մատերս, թղթին սուրբ Գրի,
Հայոց տաճարում աղոթքաշարն էր լոկ մեր երկուսի՝
Երկու խորթ եղբոր՝ լռին աղոթող զույգ տարագրի:
Շեփոր է փչում գարունր վանքի լռության խորքից,
Լույս է հեղեղում երկնակամարը խավարից անդին:
-Արարատից է Նոյն իջել,- պարզվեց քո ասած խոսքից:
Իսկ ես ասացի, – Չի եղել Տերը լեռան գագաթին:
Դու պնդեցիր,- Ամեն մեծություն և նույնիսկ քիչը
Արարածն է Աստծո ու Նրա շունչը:
Իսկ ես հարցրի,- Որտե՞ղ է եղել քո Արարիչը,
Երբ մանուկներ են թաղվել ճամփեքի շուրջը:
Մենք լռեցինք... բուրմունք կա անուշ,
Սուրբ գիրքն է ձուլվել ավետարանակալին,
Աղոթքն է կարդում մուտքի մոտ անուժ
Ճերմակ վարսերով պառաված մի կին:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

Пастораль Армении

Эдуард Мхитарян

Полёт осы над кистью винограда,
Стакан вина - на прибранном столе...
Я - Твой Сентябрь - призрак листопада
На южной, тёплой, Праведной земле.
Не жаркий полдень вереском пропитан,
Прошедшим летом, и - весной былой.
По выщербленным монастырским плитам
Скользнула ящерица - пегою стрелой.
Дымится пылью путь овец послушных,
Покорно, покидающих, свой луг.
За блеянием слышен крик пастуший,
Сопровождаемый движеньем смуглых рук.
А, яблоки ,упавшие к подножью
Своих деревьев - нежных матерей,
Теперь напоминают кару Божью,
Как символ райских запертых дверей.
Полёт осы над кистью винограда,
Стакан вина - на прибранном столе...
Я - тот, кто самой лучшею наградой,
Считает - Рай с Тобою на Земле.



ՀՈՎՎԵՐԳԱՆՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ

Էդուարդ Մխիթարյան

Պիծակի ճախրանք ողկույզի բույրին,
Սփռոցին մաքուր - գինի խաղողի:
Քո Սեպտեմբերն եմ – քո աշնան ուրին՝
Այդ հարավային, ջերմ ու Սուրբ հողի:
Կեսօր չէ լցված բույրով վերեսքի*,
Չված մի ամառ, կամ՝ գարուն անհետ:
Սրբատաշ ու հին խաչքարին վանքի
Մողես է նախշուն - սրընթաց մի նետ:
Ծխում է ուղին տուն դարձող հոտի՝
Խոնարհ ու լքող հանդ, արոտավայր:
Մայոց է լսվում՝ ձայնի հետ հովվի՝
Ուղի ցույց տվող թավ ձեռքով մի այր:
Իսկ խնձորները փռվել են այնտեղ՝
Ծառերի շուրջը – իրենց մայրերի՝
Հիշեցնում է ինձ Աստծո դատ անշեղ,
Նշանաբանն է փակ Դրախտի մուտքի:
Պիծակն է ճախրում շուրջը ողկույզի,
Մաքուր սփռոցին թասն է գինով լի:
Ես նա եմ, ով փառք ու վեհանքով կուզի
Քեզ համարել - Դրախտ այս Երկրի:

*ՎԵՐԵՍՔ - հավեժ կանաչ, մանր, կլոր տերևներով բույս:
Ռուսերենից թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

ЦЕРКОВЬ ТИГРАНАЦ В АНИ

Анжелика Кароян

Посреди заснеженного склона,
Золотом сияя до небес,
Затмевая вражеское лоно,
Ты восстали из пепла и воскрес.

Пусть оставались твои обломки,
И изранена душа до немоты –
Смотрят на тебя твои потомки,
Как на свет из вечной темноты.

ԱՆԻԻ ՏԻԳՐԱՆԱՑ ԵԿԵՂԵՑԻ

Անժելիկա Կարոյան

Ձյունապատ լեռան ձյունազարդ լանջին
Ոսկով փայլելով մինչ երկինք՝ անշեղ,
Ստվեր ձգելով ոսոխիդ որջին՝
Երկնեցիր հավերժ մոխիրից անթեղ:

Թո'ղ, ոչի'նչ, որ մնաց տեսքդ ավերակ
Հոգիդ վիրավոր, համր ավերից ...
Տե'ս, ո՞նց են նայում քեզ հայր, թե՝ զավակ՝
Ինչպես մի լույսի հավրժ խավարից:

Թագմանեց. Հենրիկ Բաբաջանյան

Амшенский ветер!

Крикор Мазлумян

Тоскую по тебе, амшенский ветер,
С надеждою твоих объятий жду.
Жду свежести амшенского рассвета,
И утра запоздалую звезду.

Тоскую по тебе, амшенский ветер,
Пускай несешь с собой ты пыль и соль,
Ты всё равно всего родней на свете,
Ты, и такой, мою утешишь боль.

Тоскую по тебе, амшенский ветер,
Любовь моя, последний мой редут,
Пусть ландыши и яблони во цвете
Все запахи с тобой передадут.

О мой амшенский ветер, неужели,
Я не услышу шепотов твоих,
Хотя бы прелый дух родных ущелий
Ты принеси в тоскующий мой стих.

Все может время сотворить на свете,
И даже память о тебе стереть...
Но я зову тебя, амшенский ветер,
Моим стихом. Хотя б ему ответь



ՀԱՄՇԵՆՅԱՆ ՔԱՄԻ

Կրիկոր Մազլումյան

Կարոտել եմ քեզ , համշենյան քամի,
Հույսով, գըգվանքով գիրկդ ինձ բացիր,
Բեր թարմությանը համշենյան այգի,
Վերջին աստղի հետ քո լուսաբացի:

Կարոտել եմ քեզ , համշենյան քամի,
Թեկուզ բերում ես մրրիկներ դավի,
Մեկ է, դու ես միակ հարազատը իմ
Եվ ամոքողը իմ խորունկ ցավի:

Կարոտել եմ քեզ , համշենյան քամի,
Իմ սեր մեղմաբույր, իմ բարի ավետ,
Մեր շուշանների, ծաղկած ծառերի
Բուրմունքը անուշ դու բեր ինձ հավետ:

Օ՜, իմ համշենյան քամի՝ թևավոր,
Միթե՞ չեմ լսի շըշուկդ անմար:
Հնացած ոգին՝ կիրճերի մեր խոր,
Բեր քեզ կարոտած իմ երգի համար:

Ժամանակը ամենազոր է, նաև՝ եղկալի.
Կարող է մատնել քեզ մոռացության...
Բայց կանչում եմ քեզ, համշենյան քամի,
Իմ երգով: Պատասխան տուր գոնե նրան:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

Григоров Амирам

И двести дней провел в стране субботней, которую Арменией зовут.
О.Мандельштам

Я изгнанник кошерной страны до скончания дат,
От горнила творенья до каменных блоков Гарни,
Ты молчанье моё, междуречье, цветущий гранат,
Будто розовый камень, ты сердце моё ограни,

Не дороже опавшей листвы, всё, что в жизни скопил
И глядел дотемна на белёсые кромки солей,
На ковчег, оседлавший Масис, без руля и кормил,
Тени высохших птиц, окровавленной данью своей.

Не настаивай веры моей на шафране. Не вдруг
А всегда и везде, где тоски не дано превозмочь,
Паруса, паруса, поднимают под вещий дудук,
Корабли Хайастана, идущие в самую ночь.



ԱՄԻՐԱՄ ԳՐԻԳՈՐՈՎ


ԱՌԱԳԱՍՏԱՆԱՎԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ

Եվ ապրեցի երկու հարյուր օր
շաբաթի երկրում, որ Հայաստան է կոչվում:
Օ. Մանդելշտամ

Վտարանդի եմ ես լոշտերի երկրից մինչ մահիս դուռը,
Ակունքից արարման մինչև Գառնիի ամեն քարի սյուն,
Դու լռությունն ես,իմ միջագետքը,իմ ծաղկած նուռը,
Հղկիր սիրտս, ինչպես քարերը քո միշտ վարդագույն:

Թոշնած տերևից թանկ չեն կյանքի հուշերը իմ հեք,
Նայել եմ աղի ճերմակ շերտերին մինչ մութը խաղաղ,
Տապանին Նոյի՝ հեծած Մասիսին անխել ու անղեկ,
Մեռյալ հավքերի չոր ստվերներին արյունով շաղախ:

Մի թրմի հավատս քրքումի մեջ: Եվ ոչ թե հիմա,
Այլ՝ միշտ, ամենուր՝ ուր չի կարող թախիծը իշխել,
Առագաստներին տանում է դեպ վեր դուդուկը հմա,
Նավերը հայոց թռչում են.. դեպ բարի գիշեր:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

Крикор Мазлумян
Хев Чорох

(Сумасшедший Чорох)

О буйном нраве не сказав ни слова,
Воспел тебя всем сердцем я, как мог.
И вот теперь я возвращаюсь снова
К твоим волнам, к твоей судьбе, Чорох!

Мой дикий зверь, мой гордый, непокорный,
Мой необъезженный скакун!
Они тебя пытались взять за горло.
Стена - скала. И посреди - валун.

Им нет числа, непрошеным пришельцам,
Мнит каждый стать хозяином твоим.
Судьба твоя похожа на амшенца:
Врагами – он, ты скалами тесним.

Какую ночь не сплю, а мысли бродят
Там, где ты катишь за волной волну.
Как ты из скал, мы вырвались к свободе…
А Родину оставили в плену.

Но хев Чорох, я тоже сумасшедший.
В твоём кипенье молодость обретший
С тобой сольюсь! В каех я превращусь,
К твоим истокам светлым поднимусь,
Боготворящей свежести напьюсь,
В долины никогда не возвращусь!

Мой хев Чорох! Я тоже сумасшедший!


ԽԵՎ ՃՈՐՈԽ

Չասելով մի բառ՝ բնույթով վայրի
Երգեցի սրտանց քեզ սիրով իմ ճոխ:
Վերադառնում եմ քեզ մոտ, գետ արի,
Քո ալիքներին, քո բախտին, Ճորոխ:

Հպա՜րտ, կամակո՜ր, դու վայրի գազան,
Ցանկացան բերել ակունքիդ չարիք:
Իմ չհեծված ձի, իմ նժույգ վազան,
Շուրջդ՝ ժայռ ու քերծ, իսկ ներսդ՝ ալիք:

Նրանք անհամար՝ քոչվորներն անցու,
Կամենում էին քո կամքին տիրել...
Բախտդ նման է բախտին համշենցու.
Նրանց՝ թշնամին, քեզ ժայռն է գերել:

Վխտում են այնտեղ մտքերս աննինջ,
Ուր հոսում ես դու ալիք առ ալիք:
Մենք ազատվեցինք, ինչպես դու ժայռից,
Թողնելով այնտեղ մի սուրբ Հայրենիք:

Խև Ճորո'խ, ես էլ եմ խենթորեն եռում
Ջահելացած քո ջրերում եռուն,
Խառնվեմ քեզ հետ, դառնամ նավդ թո'ղ,
Ելնեմ ակունքդ լույսերով ողող,
Հագենամ թարմությամբ աստվածացնող:
Չեմ վերադառնա տափաստան ու ձոր,
Խև Ճորո'խ, ես էլ եմ, տե'ս, խելացնո՜ր:



Ռուսերենից թարգմանեց ՀԵՆՐԻԿ ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆԸ

Крикор Мазлумян

***
О, гнезда, разоренные Амшена,
Пусты глазницы окон и черны.
Не ненависть и не призыв к отмщенью -
Немая память той, моей страны.

Она жива. До дрожи и до боли
В амшенце каждом - тихом и простом.
Рассеяны. Но не былинки в поле.
Мы - зерна. Мы живые. Прорастем.

Доступен нам и нежный говор Сены.
И близок дух московских мостовых,
Но мы птенцы тех самых гнезд амшенских,
Сожженных, разоренных, но живых.

Пусть слезы льют разбитые хачкары,
И ятаган - как влажный волчий клык…
Но он придет, наступит Божьей кары
Торжественный и беспощадный миг.

Пока я буду называться спюрком,
Перед Амшеном в вечном я долгу.
Мне ненавистно это слово - турки,
Прости мне, Господи. Иначе не могу.

***
Թալանված են բներդ, Համշեն,
Լուսամուտներդ` փշրված ու մութ...
Սա լռած հուշն է այն երկրի իմ շեն,
Ո'չ վրեժի կոչ դաժան ու անգութ:

Ապրում է նա միշտ դողոցքով վշտի,
Ամեն համշենցու սրտում՝ ջինջ ու հեգ:
Սփռված, սակայն ո'չ որոմ դաշտի,
Ծորեն ենք ծլո՜ղ, պիտի միշտ ծլեն՜ք:

Մեր սրտին մոտ ես, մոսկովյան ոգի,
Գիտենք, Սենա, քո բարբառն նազանի...
Մենք ճտերն ենք այն թրատված հավքի,
Բների ավեր, սակայն կենդանի:

Թող լացի ամեն մի ջարդված խաչքար,
Ու յաթաղանը՝ գայլի սուր ժանիք...
Բայց կգա Աստծո ատյանը արդար՝
Շքերթով խրոխտ, հատուցմամբ տալիք:

Ու քանի պիտի համարվեմ սփյուռք,
Համշենին ունեմ չմարող մի տուրք:
Գթա ինձ, Աստված, չունեմ ուրիշ ելք.
Ես չեմ ընդունում լոկ այս բառը` թուրք:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

Кораблик хноци
Григоров Амирам
С.С. Арутюнову


В самых горах, где курбан никогда не байрам
Где постареть успевают одни храбрецы
И абрикосовый снег холодит по дворам,
Старая мама качает кораблик хноци.

Тут говорит тишина - то ли дышит овца,
То ли персидская прялка свистит колесом
И, над пространством с вороньим названьем Арцах,
Пыльные тучи торопятся за горизонт.

И до того, как рассвет не протянет тяжи
Цвета граната и не оживут тростники
Вызреет в чреве хноци, будто новая жизнь
Сладкое масло, темней материнской тоски

Как и всегда, до известной поры временя -
До пробужденья кубышек в садовом пруду,
Старая мама не ест, ожидая меня
Целую ночь до рассвета, но я не приду.

Я не приду, ведь на мне желтоватый налёт
Спелых, как масло, созвездий, застывших в ночи...
Старая мама моя никогда не умрёт
И не закончит качаться кораблик хноци.

ԱՄԻՐԱՄ ԳՐԻԳՈՐՈՎ

ՆԱՎԱԿ – ԽՆՈՑԻ
Ս.Ս. Հարությունովին

Այնտեղ , ուր կուրբանը բայրամ չէ երբեք,
Ուր ծերանում է լոկ խիզախ սարեցին
Եվ ծիրանագույն ձյունից պաղում են եզերք,
Պառավ տատն օրորում է նավակ-խնոցին:

Անդ լռություն կա խոսող և ոչխարի հոտ,
Թե՝ պարսկական իլիկի պտույտն է՝ չրախկ,
Տարացքում ագռավային անունով՝ Արցախ
Փախչում են հորիզոնից ամպերը փոշոտ:

Եվ մինչ այն, երբ այգը ձգի պիրկ կապանք
Նռագույն, կըկենդանանան եղեգներն անուժ,
Կերկնի արգանդում խնոցու նոր կյանք՝
Մոր թախիծից էլ մուգ կարագը անուշ:

Եվ ինչպես միշտ՝ մինչ պահի հայտը՝
Մինչ զարթը կարասի այգու լճակում,
Սպասում, չի ուտում իմ պառավ տատը
Մինչ լուսաբաց, գալ ինձ չի վիճակվում՝

Քանզի ունեմ գույն նման մեռոնի՝
Հասնող կարագին, պաղ աստղածոցին...
Իմ պառավ տատը երբեք չի մեռնի,
Կըճոճվի հավերժ նավակ – խնոցին:

Թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

.

Не плачь обо мне, Армения...
Эдуард Мхитарян

Высокое небо, скалистые горы,
Аракса меж ними - течение.
Давно я не видел родные просторы,
Не плачь обо мне, Армения.
Лазурные воды, текущие вечно,
Твоих родников - дарение.
И память струится - рекой бесконечной,
Не плачь обо мне, Армения.
Твой розовый туф, словно, кровь и вода,
Оттенками блещет в смешении.
Твой Запад утрачен (как знать) навсегда?
Восток пребывает в смятении.
Когда говорю и пишу о судьбе,
Слагая свои сочинения,
Я всё посвящаю, единой Тебе,
Моей неделимой Армении.
Года улетают в неведомый край,
В таинственном направлении.
И вторит мне голос божественных стай -
Не плачь обо мне, Армения.


ՄԻ' ԼԱ ԻՆՁ ՀԱՄԱՐ, ՀԱՅԱՍՏԱՆ

Երկինքդ բարձր,սարերդ քարաշատ,
Նրանց արանքում հոսքն է Արաքսի:
Վաղուց չեմ տեսել եզերքն հարազատ,
Ինձ համար, Հայաստա'ն, մի արտասվի:
Ջրերդ վարար՝ հորդոր ու հոսուն,
Նվերներն են քո պերճ աղբյուրների:
Գետերիդ նման մեր հուշն է հոսում,
Մի' լա ինձ համար, Երկիր Նաիրի:
Քարդ վարդագույն՝ ջուր է արյան հետ,
Փայլում է բազում երանգներով լի:
Արևմուտքդ կորած (ո՞վ գիտի) հավետ,
Արևելքդ, ավա՜ղ, փոթորկված էլի:
Գրում եմ ահա տողերն այս, խորհում՝
Ճակատագիրդ, բախտդ իմացյալ,
Ու նվիրում քեզ, քեզ եմ խոնարհում,
Հայաստան իմ սուրբ, վեհ ու միացյալ:
Ժամանակն է թռչում դեպ անէություն,
Դեպ խորհրդավոր, աննայտ մի ոստան:
Հավքն է կրկնում ինչպես սրբություն,-
-Մի' լա ինձ համար, իմ Հայաստան:

Թագմանությունը Հենրիկ Բաբաջանյանի

ПОПЛАЧЬ, ДУДУК

Армина Гилоян

Поплачь, Дудук, о боли и печали,..
Их как дитя под сердцем я ношу
Поплачь о тех, кого мы потеряли,
Соедини нас, Господи, прошу.

Поплачь, Дудук, о тех, кого не стало,
Кто кровью заплатил за жизнь детей,
О том, что нас по миру разбросало,
О том, кто пал от вражеских мечей.

Воспой, Дудук, хвалу и честь погибшим,
И убаюкай души их собой,
Поведай нам мольбу детей притихших,
И оживи их голос молодой.

Поплачь, Дудук, о тех кто лишь в разлуке,
Всю тяжесть жизни праведной несут,
Кому дано жить в горестях и муке,
За то, что пламя в сердце берегут.

Поплачь, Дудук, о Родине далекой,
Где в ручейке прозрачная вода,
И о душе армянской, столь широкой,
Что пронесла твой голос сквозь года.




ԼԱՑԻՐ, ԴՈՒԴՈՒԿ

Արմինա Գիլոյան

Լացի'ր, Դուդուկ, մեր վիշտը անմար՝
Մանկաս պես սրտիս տակ է նա պահված,
Ում կորցրել ենք - և նրանց համար:
Միացրու մեզ, խնդրում եմ, Աստված:

Ովքեր որ չկան՝ ողբերգիր նրանց.
Հանուն մեր մանկաց արյուն են հեղել,
Այն մասին, որ աշխարհով ցրված, սփռված,
Եվ նրանց, որ անմեղ զոհեր են եղել:

Գովերգի'ր, Դուդուկ, փառքը զոհերի,
Խաղաղություն բեր դու նրանց հոգուն:
Բեր մեզ խնդրանքը լուռ մանուկների,
Զարթոնք բեր նրանց ձայներին տոկուն:

Ովքեր հեռու են, Դուդու'կ, նրանց լա էլի,
Որ կյանքի բեռը տանում են արդար,
Որ բաժին կյանքը դառն է, տանջալի,
Որ հուրը սրտերում պահում են անմար:

Մեր հեռու երկրի համար դու լացիր՝
Ուր ջրեր կան սառ առուներում պերճ,
Հայի շեն հոգու համար դու կոծիր,
Որ ձայնդ տանի դարերով, անվերջ:

Ռուսերենից թարգմանեց Հենրիկ Բաբաջանյանը

.