ԱՐԱՐԱՏԻՆ

Իմ Արարատ սուրբ սարը վես
Մեր նախահայր Հայկն է կարծես,
Որ թիկնել է ամպ ու շանթին,
Ու ծխում է հանց նահապետ՝
Խաղաղության չիբուխն իր հին
Ու ամպն է ծուխ չիբխի գլխին։
Ծխում է նա ու բարձունքեն
Աչք է պահում իր թոռներին,
Դարեր հսկում, որ չցրվեն
Ու կուլ չերթան աշխարհներին։
Ու հսկում է նրանց ճամփան
Օրորոցից մինչ գերեզման։
Խաղաղ է նա, տեսնում է, թե
Ոնց են ելնում օրորոցից
Թուխ, քաջորակ թոռներն իր վեհ
Ու չարը դուրս վանում երկրից,
Դաշտ են ձգում խոփն արծաթե
Ու ոսկի հաց պոկում քարից։
Ու ժպտում է հոր պես հպարտ,
Թիկնած հնուց մեր երկրին.
Մեր նահապետ լեռն Արարատ
Լուռ ծխում է խաղաղության,
Իմաստության չիբուխն իր հին։
Ու ժամանակն է ծուխը չիբխին...

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՇԻՐԱԶԻՆ

Քեզ անվանեմ ես Մասիս սար,
Թե՞ կապուտակ Սևանա լիճ,
Մեր հույսերին դու հավասար,
Արարատյան սրբազան հող:

Քեզ անվանեմ հրաշք Գառնի,
Գեղարդ, Այրիվանք, Հաղարծին,
Թե՞ անվանեմ Մայր Հայաստան,
Երևանով իր նորածին:

Քառագագաթ պերճ Արագած,
Դրախտի դուռ, սիրտդ` մատուռ,
Թե՞ անվանեմ քերթողահայր,
Մեր երգերի սրտամրմուռ:

Եվ ավելի լավ կլինի,
Որ դու դառնաս ճիչը մանկան,
Քանզի նրա սրտում դեռ կա`
Հավատ դեպի հայրենի տան:

Չվիր, գնա ու բույն հյուսիր,
Ծիծեռնակի պես սիրասուն,
Կարս քաղաքի Առաքելոց
Եկեղեցու սուրբ գմբեթում:

Եվ ամեն օր դու վաղ ծեգին
Դուրս գաս, չվես Մշո դաշտ,
Տեսնես Սիփան ու Վանա ծով,
Փակ դռներ` բացման հույսով:

Ու ամեն ինչ վերհիշելով`
Վերադառնաս քո օրրան,
Որպես հայոց դու ծիծեռնակ,
Ավետաբեր այս գարնան:

1975թ., ապրիլ

Մի կյանք արժե

Մի կյանք արժե մի համբույրը աղջկա,
Առանց սիրո, առանց կնոջ կյանք չկա.
- Ա՜խ, չէ՜, թեկուզ դրախտն ինքը կին լինի`
Կին կգտնես, բայց մայր երբեք չես գտնի:

Կինը սեր է, բախտաբեր է`թե սեր տաս,
Առանց կնոջ`ինձ պես անբախտ կմնաս,
Ա՜խ, չէ՜, թեկուզ բախտն էլ անհաս կին լինի`
Կին կգտնես, բայց մայր երբեք չես գտնի:

Արևն, ասես, կնոջ աչքից կծագի,
Մի համբույրից`անապատը կծաղկի,-
- Ա՜խ, չէ՜, թեկուզ չեղածն ինքը կին լինի`
Կին կգտնես, բայց մայր երբեք չես գտնի:

Կինը մահին հաղթող կյանքի աղբյուր է,
Իմ համբույրով ինձ բալիկներ կբերե,-
- Ա՜խ, չէ՜, թեկուզ աստված ինքն էլ կին լինի`
Կին կգտնես, բայց մայր երբեք չես գտնի:

Կինը աստծո հարսն է
Կինը աստծո հարսն է, ասին,
Աստծո գինու թասն է, ասին,
Ա՜խ, չէ, աստծո հարճն է կինը,
Աստծո գինու փարչն է կինը:

Աստծո գինին անմահական`
Հարբեցնում`աստծուն անգամ,
Սուրբ գրկի մեջ աստվածային,
Ծախվում է միշտ սատանային…

Այնինչ, որպես իր մորն արթուն`
Աստված էլ է մորը պաշտում:
Լռիր, անմիտ սիրտ իմ անհաշտ,
Մեղք է մայրս աստվածապաշտ:

Ինչո՞ւ ընկնես մորս աչքից,
Ո՞նց ձեռ քաշենք այն հրաշքից,
Որ մեծ մայրն է մորս կյանքի,
Հրաշք մայրն է տիեզերքի:
***

ՀԱՅՐԵՆԱՊԱՏՈՒՄ

Արազ, երբ երբ որ դու մեկ լալով, մեկ խնդալով կընթանաս,
Երբ քո խռով զույգ ափերին ծաղկունք տալով կընթանաս,
Արդյոք գիտե՞ս, որ հավիտյան հայ շուրթերն ես համբուրում
Երբ մինչև ծով զույգ ափերդ համբուրելով կընթանաս:

ՄԱՅՐԱՊԱՏՈՒՄ

Մայրե՛ր, ես ձեր խղճին մատաղ, դուք եք կյանքը նուրբ պահում,
Դուք եք միակ սփոփանքս, դուք եք վանքը սուրբ պահում,
Ձեզ երգելով` մորս եմ երգում, մորս գովքով` ձեզ կերգեմ,
Երկրի աղը մայրն է միայն` խիղճն է կյանքը նուրբ պահում:

ԽՈՀԱՊԱՏՈՒՄ

Այսքան տարի այս երգերով միտք եմ անում, ի՞նչ արի,
Այս երգերով, այս վերքերով ինչ որ արի` շատ արի,
Ես իմ մահը հազար տարով դուրս վանեցի աշխարհից,-
Թեկուզ հազար երազ լինի` արթուն վիշտս նինջ արի:

ԼՈՒՍՆԱՊԱՏՈՒՄ

Լուսնի վրա ես ման եկա` չկար գարուն ինձ նման,
Քարացել է մահն ամենուր ու մենությունն ինձ նման,
Ա՜խ, այստեղ էլ կյանք է եղել ու բանաստեղծ միգուցե,
Թափառել է ու երազել անմահություն, ինձ նման:

ՍԻՐԱՊԱՏՈՒՄ

Ասի` թողնեմ կին ու գինի, ճգնավորի պես ապրեմ,
Քաշվեմ սարը, սար ու ձորի մենավորի պես ապրեմ,
Բայց սարում էլ սարի մարալն հուրի թվաց իմ աչքին,-
Քանի վառ ես, սի՛րտ իմ, ես ո՞նց ալևորի պես ապրեմ…

ՀԱՎԱՏԱՊԱՏՈՒՄ

Աղոթքի պես է հոսում արյունս իմ երակներում,
Ոսկի խունկի պես վառվում է ոսկի սրտիս բուրվառում,
Խունկիս բուրմունքը աչքերիս լույսն է, որ թռչում է քեզ,
Ով սիրո աստված, քո ետևից է կյանքս թափառում:

ՀԵՌԱՊԱՏՈՒՄ

Գիտեմ` ինչ են ծով աստղերը` գալիքների ծով պաշար,
Տիեզերքի տիրակալն է հերթի դրել շարեշար,
Որ երբ հսկա արևն հանգչի, մի աստղ դնե նրա տեղ,
Որ կյանքն հավերժ ու դու հավերժ հրաշք մնաս, ո՜վ աշխարհ:

ՄԱՐԳԱՐԻՏՆ ՈՒ ՓՐՓՈՒՐԸ

Ծովի երեսն է փրփուրը ելնում,
Փայլփլում մի պահ, իբր մարգարիտ,
Մինչ մարգարիտը խորքում է լինում,
Խորից է ծնվում գանձը ճշմարիտ:

Բայց այսպես խոսեց փրփուրն այդ մասին.
- Ինչո՞ւ տեղ չունես ծովի երեսին,
Թե մարգարիտ ես... Էլ ի՞նչ մարգարիտ,
Ես եմ մայր ծովի գանձը ճշմարիտ,
Որ միշտ ջրերի երեսն եմ ելնում,
ՈՒ ես եմ փայլում,
Կյանքը վայելում....

Բայց իր վայելքը երկար չտևեց,
Մի քամի ելավ, փրփուրը ցրվեց,
Հետքն էլ չմնաց ծովի երեսին...
Մինչ մարգարիտը, երբ խորքից հանվեց,
Ձեռքե-ձեռք խլվեց, գանձ է, գանձ, ասին,
Ահա' մայր ծովի միակ փառքը մեծ:
...Մարդիկ կան, որոնք փրփուրի նման
Միշտ կյանքի ծովի երեսն են ելնում,
Բայց խորքում որքա՜ն
Մարգարիտներ կան,
Որոնց փառքը դեռ փրփուրն է խլում:

Կնոջ սիրտը

Կնոջ սիրտը մի բաժակ է բյուրեղյա, -
Փշրեցիր ու չես կարող էլ կպցնել,
Եվ այն օրից, ավա՜ղ, էլ չի կարող նա
Համբույրներիդ գինին սրտանց վերցնել:

Ի՞նչ հրաշքի սիրտ կա սրտում մայրական,
Ու ինչքան էլ փշրում է որդին խենթ,
Չանցած մի պահ, չանցած վշտի մի վայրկյան
Կպչում է միշտ ու քեֆ անում որդու հետ:

Քեզ որ առնեմ

Քեզ որ առնեմ`էլ չեմ թողնի,

Ես քո ցավը կտանեմ,

Թեկուզ սերդ դժոխք լինի,

Ես քեզ դրախտ կտանեմ:


Թե աղբյուր ես դու կենդանի,

Ես քեզ ծարավ երաշտն եմ,

Քեզ որ առնեմ`էլ չեմ թողնի,

Աստըծու տեղ կպաշտեմ:


Բայց թե պաշտեմ Աստըծու պես,

Դու սատանա կդառնաս,

Ինձ կտանես դժոխքն ահեղ,

Դու դրախտում կմնաս . . .

Աստղերը մի օր լուսնյակին ասին...

Աստղերը մի օր լուսնյակին ասին.
- Ինչո՞ւ են անվերջ խոսում քո մասին.
Բանաստեղծները լուսնոտի նման,
Մեզ էլ են գովում, բայց քեզ՝ անսահման…
Մինչդեռ մի հատ ես, մենք հազա՜ր մի հատ...
Եվ լուսինն ասաց.
- Մրջյունն էլ է շատ,
Այնինչ առյուծը մի ձագ է ծնում,
Միջակն հազար է, հանճարը՝ մի հատ,
Աշխարհում լավը միշտ քիչ է լինում,
Ծաղկունքը քիչ են, խոտերն՝ անհամար,
Վարդը մի հատ է, տերևը՝ հազար։
Վար նայեք դուք ձեր գոռոզ բարձունքից,
Տեսե՛ք աղբյուրն էլ աղի ծովի հետ
Ծնվում է մի մոր անմահ ակունքից,
Բայց նա է ցրում ծարավներն հավետ,
Ոսկին էլ փոքր է, արևն էլ մի հատ,
Բայց, նա է ցրում խավարն անընդհատ,
Այն, որ աստղերդ ցրել չեք կարող՝
Անթիվ աստղերդ, այն էլ դարերով...
Ինչ որ մի հատիկ արևը կանի՝
Չեն կարող անել աստղերն անհունի։