ԴԵՂԻՆ ՎԱՐԴԵՐ


Փթթեցե´ք միշտ, դեղին վարդեր, լքվա՜ծ վարդեր,
Խորհրդանիշն առանձնացած հոգիներու.
Միշտ կը հուզեք դուք իմ հոգիս խռովքով մ’աղու,
Անհուսության դալուկն հագած տժգույն վարդեր:

Անհուսության դալուկն հագած տժգո՜ւյն վարդեր,
Զձեզ հավետ պիտի սիրեմ ես սրտագին.
Ու միշտ սիրել պիտի չուզե իմ դառն հոգին,
Կարմիր ու ձյուն ճերմակ վարդերն ուրախաբեր:

Կարմիր ու ձյուն ճերմակ վարդերն ուրախաբեր
– Սուր հեգնանք մը ցավով ճմլած հոգիներու,
Ինծի երբեք անույշ հրապույր մը չեն ազդեր…

– Կույս ու զվարթ երանությամբ օծված վարդեր,
Երգեցե´ք միշտ ընկճվածի երգերն աղու,
Լքված հոգվոց դուք մըտերիմ, տժգո՜ւյն վարդեր:

1902, մայիս

ՀԻՇԱՏԱԿ


Գիշեր է լուռ, մութը պատած է չորս դին,
Մըտածում մը կը սավառնի վեր, ետին,
Ստվերամած ու մթասքող ամպերուն.
Եվ կիսատված խուրհուրդներս թև կառնուն.

Մըտածում մը կը սավառնի վեր, հեռո՜ւն,
Խորհրդավոր քողարկումի մութին տակ.
Ու աչքերս խորհրդամած, սևեռուն,
Բյուր խորհուրդներ կը բերեն ինձ անհատակ.

Խորհրդավոր քողարկումի մութին տակ
Լուռ անձկություն մը կը պրկե զիս հանկարծ.
Կ’արթըննա մեջըս բյուրավոր հիշատակ:

Լուռ անձկություն մը կը պրկե զիս հանկարծ.
Մութը խորին, ու բույլ մ’անշեջ հիշատակ
Սարսուռներով կը համակեն զիս հանկարծ:

1902, հունիս

ԱՆԴԱՐՁ


Գյուղին արևը կը հատնի լռին.
Նեղ արահետեն, մոտեն բլուրին,
Կապույտ-Դարն ի վեր դագաղ կը տանին.
Հոն կը նիրհե խոր, դժբախտ պատանին,
Ճերմակով հագված անդա՜րձ ուղևոր:

Ճերմակով հագված անդարձ ուղևոր,
Կը թողու հայր մ’ու մայր մը սըգավոր
Սև օճախի մը մեկ հատիկ բոցն ալ`
Ցուրտ հովեն փչված պիտ’ չըշողա ալ.
Խրճիթն ալ պիտի մխա օրե օր:

Խրճիթն ալ պիտի մխա օրե օր,
Ինչպես գիշերն որ կը խոկա տխուր,
Արագ խուսափումն արևին փարփառ`
Զոր ուրվականներ տարին անբարբառ,
Բոց դրոշներով, ցնցումով կարմիր:

Բոց դրոշներով, ցնցումով կարմիր,
Այգուն կը տոնեն սեգ վերադարձն իր,
Ու սև պրկումներ զայն շուտ կը թողուն:
Բայց կսկիծը սուր, սուգը վրդովուն,
Ճերմակ պատանքն ա՜լ չեն քակվիր տղուն:

1903, փետրվար 15

ՏԵՂԱՏԱՐԱՓ


Մութ մը թանձր ու հոծ պատեր է չորս դին.
Ամեհի հևքը կը լսվի ծովուն.
Տենդեր, բյուրավոր խորհուրդներ մթին
Կը ցնցեն հանկարծ միտքըս վրդովուն:

Օձաձև լույսի երիզներ ճերմակ
Կը փայլատակեն շողյունով արագ.
Եվ որոտումներ, ահավոր համակ,
Գոռ դըղրդումներ կը տեղան վայրագ:

Հորդ անձրևներու տարափներ թոնուտ
Խոլ ջրվեժներով մայթը կը ծեծեն
Խառնակ շողյուն մը երկարելով բութ`
Իրենց մոլոգին ու վայրագ ծեծեն:

Իմ սիրտս ալ տրոփուն կը փղձկի հանկարծ,
Եվ զայն կը ծեծեն հույզեր անհամար.
Անհաս տենչերու ճիգեր մշտարծարծ
Կը լուսավորեն իր մռայլ կամար:

1903, փետրվար. 12

ԿԱՅԾԵՐ

Հոգվույս դափ ու թմբուկի
Կ’իջնե ծիծաղն այս գիշեր.
Ծնծղաներու պես ցնծուն՝
Ծափ կը զարնեն իմ հուշեր:

Բամբիռներու երգին հետ
Քու շահենի աչքերուդ
Ծիրանեծին բոցն հըրուտ
Կ’այրի հոգվույս մեջ նորեն:

Գինով՝ աննյութ նեկտարեն
Համբույրներուն ծաղկանույշ՝
Հոն խոլաբար կը պարեն
Շարժուձևեր բամբիշի:

Ցայգն համրորեն կը մաշի՜,
Ա՜հ, քի՜չ մըն ալ, քի՜չ մըն ալ,
Կ’ուզե հոգիս գինովնալ
Նայվածքիդ մեջ հրահոսան:

ՑԱՅԳԱՆՎԱԳ


Կու գա սիրերգն հեղեղատին
Անտառներու մեջ մենիկ,
Երբ ժըխորներ պահ մ’ընդհատին,
Հասնի գիշերն երջանիկ:

Արևելքի գիշեր մը ջինջ,
Շափյուղազարդ երկինքով,
Ուր հեշտություն է ամեն ինչ,
Ամեն իր լի բուրմունքով:

Ծառաստվերի տակ սխրալի,
Բուներուն մոտ ու հեռու,
Ջինջ հեղեղը կը թավալի
Արծաթացող լույսերու:

Ու կը շրջի անտես ոգին
Հոն անտառի ծառերուն`
Խարշափն որոնց, թույլ հեշտագին,
Կը նվագե օրորուն:

Պիշ կը դիտեմ սաղարթախիտ
Արահետները նրբին,
Ու երազներս ականակիտ
Հետզհետե կը թափի՜ն…

… Դեռ մինչև ե՞րբ, ըսե՜, հոգի՛ս,
Դեռ մինչև ե՞րբ տառապիմ
Պրպտելով անրջանքիս
Թոշ ծաղիկը մտերիմ:

Գուցե վաղը մթնե հոգիս,
Գուցե դո՜ւն ալ թարշամիս,
Մ’եղծեր հըմայքն անրջանքիս
Ու ծաղիկը պաշտումիս…

ԵՐԱԶԻ ՊԱՀԵՐ

Լույսը մարած սենյակիս մեջ,
Ուր կը հոսին գալար գալար
Հորդ ալիքները մութին,
Ու կ’անհետին
Արծաթ շողերն երազի.
Ես կը փնտռեմ մըտամոլար
Ըղձանույշի ձեռքն այն փափուկ, երկնային`
Որ պիտի տար ինծի ծաղիկն ըսփոփանքին:

Ես կը փնտռե՜մ,
Ըսպասումեն հոգիս համակ պատրաստած,
Ու տենչանքով մշտահած.
Ես կը փնտռեմ,
Հորիզոնին վըրա նսեմ,
Լույսի շող մը` զոր կը մարեն անդուլ վարանքն ու կասկած:

Ու տակավ,
Կ’իջնե ձանձրույթն երազանքիս,
Հանդիսավոր ու տրտում,
Ու կը պատե իր մըշուշե պարուտակին մեջ հոգիս
Անձկությունով անպատում:

Մըտածումը, ինչպես ճամփորդ ուղեկորույս,
Կ’անցնի փութով, անձկագին,
Երկարաձիգ, մերթ լուսավոր ու մերթ անլույս,
Ճամբաներեն իմ մտքին:

Ա՜հ, կը շտապեն, կը փախչի՜ն
Ճամբաներու լույսերն ամեն,
Հանկարծական խուճապի մը մատնըված.
Ճառագայթի հազիվ վերջին
Բիծ ու խաղեր կը համեն
Քովը ճամբուն մթամած`
Ուր համագրավ կը տարածվի վեհունի ցայգն համորեն:

Ես կը փնտռե՜մ,
Պատըշգամբին վրա կանգուն,
Զույգ մը աչքեր` մեղեսիկե, որոնց ճըրագը վառի
Հոգվույս մեգ ու խավարի
Անդոհության մեջ դժխեմ:

Պատըշգամբին վրա կանգուն,
Ձեռքս հոգնաբեկ ճակատիս,
Մինչ կը հոսի գիշերն ինչպես ծով անհուն
Դեպ ի ափունքն երազիս`
Ես կը սպասեմ հորդ ու վըճիտ լույսերուն`
Որոնց բոցը պիտի ցոլա անծիր ցայգուն մեջ հոգվույս

***

Ճառագայթի պես ոսկեվարս ու նրբին,
Երբոր ճամբեն կ’անցնի հըպարտ, լուսարագ,
Բան մը սրտես կ’ըլլա բոցին պատարագ
Իր աչքերուն` ուր կը մոռնամ ես արփին:

Երազային, ծաղիկի պես նրբավոր,
Երբ կը ժպտի պատուհանին ետևեն,
Թռիչներ հոգվույս մեջ լուսաբաղձ` կը թևեն
Խոլ անուրջով կապույտներու հեռավոր:

Ու երբ կ’երգե ջութակին հետ սարսըռուն
Մեղմածավալ հեշտերգն իրեն ցայգային,
Կարծես աչքերն իր լուսափաղփ կը նային
Տենդոտ պահին` մեջ իմ հոգվույս ալքերուն

ՔՈՒՆ

Ցուրտ Աշուն մը սարսռագին
Կը հևա իմ հոգվույս մեջ.
Կ’իջնե գիշերը. Կյանքին
Գիրքը կու լա էջ առ էջ:

Սրսփանքներ տենդագին,
Ու հծյուններ հիվանդոտ
Հոն կը հածին, կը հանգին
Եղերերգի մը տենդոտ:

Ու, – Ձյունապատ հե՜ք քընար, –
Իմ վես սիրտըս կը լըռե.
Ու հոն հեծքն ալ չի մընար.
Լոկ սարսուռն հոն կը բերե

Իր վիշտերը խոլական,
Ու տենչանքիս իմ հիվանդ`
Ծաղիկները ա՛լ չըկան,
Չըկա՜ն անոնց բույրն ու խանդ…

Վայրկյաններ


Հրայրքի մեջ գիշերը զայն կ’երազեմ,
շրթունքներըս պատրաստ իր մեղկ համբույրին.
բայց ժըխորին մեջ կը մոռնամ վերստին
այն պահերն` ուր զայն սիրած եմ մոլեգին:

Ու կը մոռնամ ես նոպաներն ալ բոլոր.
հորդ կիրքերու ժամերն ամեն ըղձածոր`
երբ կ’իյնամ ոտքն իր տեսիլքին` մինչև որ
անշարժանամ պաղատանքիս մեջ մոլոր:

Ու չեմ հիշեր ցորեկն ասոնք, երբ խունկե
ա՛լ ավելի հեշտ բուրմունք մը մեղկօրոր
իր ծըփանքին մեջ հույզերըս կը լլկե:

Այդ բուրումի եղկությունն, որ միշտ անկե
կը ծորի և կը պարուրե զիս` բոլոր
հոգիդ անծիր մոգությամբ մը կը խնկե: