Թ.
Այնքան դժվար գտած ՙդժվար՚ ընկերներով
ամեն երեկոյան մենք դուրս էինք գալիս.
չափում էինք աշնան փողոցները գերող,
հանդիսավոր, ջերմին քայլով մեր հարգալից:
Մինչեւ խորը գիշեր շրջում էինք տրտում,
մեր տրտմության շիլան խառնշտելով զվարթ
անպարտելի խոսքով՝ իբրեւ կյանքի երդում,
իբրեւ սկիզբ սիրո, այլ ոչ ավարտ:
Իջնում էինք այն հին Աստաֆյանով,
որ Աբովյան պայծառ անունով է կնքված,
եւ Չարենցի երգը, եռքը հոգի հանող
շտկրտում էր մեկից մեր ուսերը կքված:
Հետո ձգվում էինք,
ելնում էինք,
աճում՝
մինչ աստղերը, մինչեւ
լյառն Արարատ,
իսկ այնտեղից այն կողմ
երեւում էր գետը,
Ղարսաչայն էր զվարթ կանչում ու կարկաչում
անպարտելի երգի հովտում, ախ, ծաղկառատ:
Անպարտելի երգի չթառամող հովտում,
մեր հասակին ելած լեռան բարձրությունից
երեւում էր Վանա ծովը տրտում,
երեւում էր Խանասորը տրտում,
Սիսն էր ծնվում մուժի թանձրությունից,
Երզնկայի դաշտը, Մշո դաշտը ամբողջ
դեռ ծխում էր հայոց ուժի խանձվությունից:
Այդ բոլորը ահա
Երեւանն էր, որ կար,
այդ նա պիտի բոլոր
մեր ցավերը հոգար:
Ու պատանու խանդով՝ լոկ մաքրության ատակ,
ոչ թե գնում էինք, այլ համբառնում,
եւ Տերյանի պայծառ շշունջներին այն տաք
մեր տաք սրտի ՙախն՚ ու հառաչն էինք
խառնում,
թե՝ Անեյլա, ոչ ոք չի համբուրել, ախ, դեռ
շուրթերը քո մաքուր, կուրծքը քո դողդոջուն.-
եւ չկային սերը այլասերող ախտեր,
այլ կար սրտի մխանք եւ կարոտի գոչյուն:
Քայլում էինք, մինչեւ
մեր Անեյլան դուրս գար
պատշգամբը՝ որպես գիշերային շուշան,
մեզ նվիրեր մի ցոլք եւ հասկանար ինչե՜ր՝
մեր թագակիր սրտից՝ պատյանի մեջ
ՙխուժան՚:
ՙԽուժան՚ պատյանի մեջ՝ մանուշակներ,
վարդեր,
բուրումնավետ խոսքի հիացիտներ
պոռթկուն.-
այնքան նուրբ էր նա մեզ կանչել ու թակարդել,
որ թե՝ նա ու՞մ սերն էր-
մենք չէինք էլ հոգում:
Նա բոլորիս սերն էր, քանի որ մեզ նրան
պատգամել էր Վահան մեր եղբայրը անգին,
նա՝ Տերյանի խոսքի ցոլանքները վրան,
նրա բորբ կարոտի շղարշները հագին,
նրա թոքատապի բալասանը միակ,
նրան փրկող միակ ճառագայթը հույզի,
աշնան շրշյուններով մեզ կանչում էր անհագ
դեպի ախտափրկիչ ջերմությունը հույսի:
Առանց երկար-բարակ մտածելու եւ կամ՝
առանց երկար-բարակ խելքներիս զոռ տալու,
ՙդժվար՚ ընկերներով ու քայլերով տարտամ
մենք գնացինք՝ նրա գերեզմանին լալու:
Փնտրեցինք, որ գտնենք,
բայց գերեզման չկար,
հո մենք չէի՞նք եկել
առանց հասցե լալու.-
եւ մեր արցունքն այդպես
կախված մնաց երկար,
երկար փափուկ մնաց
եւ մեր սիրտը արու:
Եվ այդ փափկությունից
ազատվելու հույսով,
գնացինք, որ գտնենք
հզոր Եղիշեին.-
բայց մեզ շրջապատեց
հիշողության ի՜նչ սով.-
կարծես՝ չէր եղել նա,
չկար, որ չհիշեն:-
Նա, որ ոգեկոչեց տանջանքը մեր ցեղի,
եւ հաղթության դրոշ բռնած, քայլեց առաջ,
որ կենդանի լույսն էր մեռած մեր մեծերի՝
աշխարհն ընկած, քայլող լապտեր դառած,
կորած հետքն էր փնտրում կորած Աբովյանի
եւ Տերյանի շիրմի տեղը գիտեր,
ասում էինք՝ հենց նա պիտի գա, մեզ տանի
այն շիրիմին, որ մեզ հանեց սիրո եթեր...
Եվ փնտրեցինք երկար,
եւ շատ փնտրեցինք մենք,
բայց ոչ շիրիմը կար,
ոչ գոնե գեթ մի հետք.-կամ նշանի մի տեղ,
ուր արցունքը մեր տաք
դարձընեինք կանթեղ
երկնի կանթեղի տակ:
Փնտրեցինք, որ գտնենք,
բայց գերեզման չկար,
հո մենք չէի՞նք ծնվել՝
առանց հասցե լալու.-
եւ մեր արցունքն այդպես
կախված մնաց երկար,
երկար փափուկ մնաց
եւ մեր սիրտը արու...
Շունչ ու բերան դառած,
մենք կանչեցինք նրանց,
եւ մեր շուրջը հանկարծ
արձագանքը եռաց...