Սայաթ-Նովա

**Meriko** » 07 окт 2006, 14:41

Կենսագրություն

1712 - 1795
Սայաթ-Նովա

Текст:

Սայաթ-Նովա
- Կենսագրություն
- Անգա՛ճ արա բարիթավուր (5 մասից)
- Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ սոյբաթն ու սազըն
- Աշխարհըս մե փանջարա է,-թաղերումեն բեզարիլ իմ
- Ամէն մե մըտիկ տալով տարար խիլքս, քամալոս
- Ամէն սազի մէջըն գոված` դուն թամամ տասն իս, քամա՛նչա
- Արթար դատե, չէ՞ վուր թաքավուր իս դուն
- Անգին ակըն վըրէդ շարած, անբան օսկու ռախտ իս, գօ՛զալ
- Աշխարումըս ախ չիմ քաշի
- Ա՛րի ինձ ա՛նգաճ կալ, ա՛յ դիվանա սիրտ
- Ա՛րի համով ղուլուղ արա, խա՛լխի նօքար Սա՛յաթ-Նովա
- Աշխարեմեն բեզարիլ իմ
- Աջաբ քա՛նի ժամանակ է, թաք գիդենամ տարիդ, է՛րնէկ
- Աջաբ քու սիրտըն ո՞վ շինից` խոնարհից` հիզնից բէդամաղ
- Բըլբուլի հիդ լաց իս էլի
- Բէդասլին վուր խօսեցընիս, լալ անիլըն ինչի՞ն է շահ
- Գ’ուզիմ ումբրըս հենց անցկացնիմ` օրըս մունաթ չըքաշէ
- Գելն ու չոբանը
- Դաստամազըդ` սիմ ու շարբաբ, նամ շաղ էկած ռեհան է
- Դիբա ու ենգիդունիա, զարբաբ ու զար իս, գովե՛լի
- Դուն էն հուրին իս, վուր գէմի կու զաւթէ
- Դարդ մի՛ անի, ջան ու ջիգար, միտքըդ դիվաց չըտեսնէ
- Դուն է՛ն գըլխեն իմաստուն իս, խիլքտ հիմարին բաբ մի՛ անի
- Դուն էն հուրին իս
- Եա՛ր, քիզ իսկի զավալ չըլի` քու դուշմընին` շա՛ռ բացարած
- Էնդուր աչքըս չէ ցամաքում` սըրտիս մէջըն արին մընաց
- Էշխէմէդ անդանակ էլայ, եկ մօ՛րթէ` ջալլաթըն դուն իս
- Էշխէմէն էնպէս վառվիլ իմ
- Էսօր իմ յարին տեսա
- Էշխէմէդ հիւանդացիլ իմ, դի՛ղի համա իմ լալի
- Էշխըն վառ կըրակ է` էրվելով գուքայ
- Էս ի՞նչ էլավ ինձ հիդ
- Թեգուզ քու քաշըն մարքրիտ տան
- Թաքավուր իս
- Թամամ աշխարհ պըտուտ էկա
- Ինձ սիրեցիր, էշխըն նընգար, խաղի դավթար իմ քիզ ամա
- Ինձ ու իմ սիրեկան յարին
- Ի՞նչ կ’օնիմ հէքիմըն, ի՞նչ կ’օնիմ ջարէն
- Խօսքիրըդ մալում իմ արի` անարատ, մաքուր իս, ա՛խպէր
- Խըմեցուր ձեռիտ թասեմեն
- Հիմքըդ վերըստին նուրեցին, չաղ արին, Մողնու սուրբ Գե՛ւուրք
- Հուր իս էշխով կըրակած
- Ձենըդ քաղցըր ունիս
- Մեջլումհ պես կորավ յարըս
- Մէ խօսք ունիմ իլթիմազով, ա՛նգաճ արա, ո՛վ աչքի լուս
- Մէջլումի պէս կորաւ եարըս
- Մազիր ունին դաստառեհան
- Մե խոսկ ունիմ իլթիմազով
- Մօդըդ նըստողըն կու հարբի` դուն բանգ ու բօզա իս, ա՛զիզ
- Յիս քու ղիմէթըն չիմ գիդի
- Յիս կանչում իմ լալանին
- Յիս մէ ղարիբ բըլբուլի պէս, դուն օսկէ ղափազի նըման
- Յա՛ր, քիզ իսկի զավալ չըլի
- Շատ մարդ կ'օսէ` յիս եարիմէն հասրաթ իմ
- Շատ սիրուն իս
- Չի՛ս ասում, թե լաց իս էլի
- Պատկիրքըդ ղալամով քաշած, թահրըդ ռանգե-ռանգ իս անում
- Վունց օր վուր ղարիբ բուլբուլյ
- Վունցոր վուր ղարիբ
- Քանի վուր ջան իս
- Ուստի՞ գուքաս, ղա՛րիբ բըլբուլ
- Քամանչա
- Քի սազ գու քա ալ ղումաշըն

**Gisher** » 06 май 2008, 23:54

Դուն է՛ն գըլխեն իմաստուն իս, խիլքտ հիմարին բաբ մի՛ անի,
էրազումըն տեսածի հիդ միզի մե հեսաբ մի անի,
Յիս խոմ էն գըլխեն էրած իմ, նուրմեկանց քաբաբ մի' անի,
Թե վուր գիդիմ բեզարիլ իս, ուրիշին սաբաբ մի՛ անի։

Չը կա քիզ պես հուքմի-հեքիմ՝ դուն Րոստոմի Զալ, թաքավուր.
Ասկըտ ասկերումըն գոված՝ հա'մդ ունիս, գոզալ թաքավուր.
Թե էսանց էլ սուչ ունենամ՝ գլուխս արա տալ, թաքավուր,
Մըտիկ արա քու Ստեղծողին՝ նահախ տիղ ղազաբ մի՛ անի։

Յարալուն հեքիմն էնդուր գուզե՝ դի'ղ տալու է, ցա'վ տալու չէ.
Քանի գուզե արբաբ ըլի՝ ղուլըն աղին դավ տալու չէ.
Դու քու սիրտըն իստակ պահե, յագի խոսկըն ավտալու չէ.
Աստծու սերըն կանչողի պես դըռնեմետ ջուղաբ մի՛ անի։

Ամեն մարթ չի՛ կանա խըմի՝ իմ ջուրըն ուրիշ ջըրեն է.
Ամեն մարթ չի կանա կարթա՝ իմ գիրըն ուրիշ գըրեն է։
Բունիաթըս ավաղ չիմանաս՝ քարափ է, քարուկըրեն է՝
Սելավի պես, առանց ցամքիլ, դուն շուտով խարաբ մի՛ անի։

Քանի գուզե քամին տանե՝ ծովեմեն ավազ չի պակսի.
Թեգուզ ըլիմ, թեգուզ չըլիմ՝ մեջլիսներուն սազ չի պակսի.
Թե կու պակսիմ, քիզ կու պակսիմ՝ աշխարիս մե մազ չի պակսի.
Սայաթ-Նովու գերեզմանըն Հինդ, Հաբաշ, Արաբ մի՛ անի։

**Meriko** » 07 май 2008, 00:04

Մեջլումհ պես կորավ յարըս,
Լե'յլի ջան, ման իմ գալի յանա-յանա,
էրվեցավ խունի ջիգհարըս,
Արնի պես աչկս է լալի յանա-յանա, յանա-յանա։

Բլբուլի նման լացիլ իմ,
Աչկիրըս արնով թացիլ իմ,
էշխեմետ հիվանդացիլ իմ,
Պառկած իմ դըժար հալի յանա-յանա, յանա-յանա։

Էշխեմետ դառիլ իմ յիզիդ,
Հալվեցա, մաշվեցա քիզիդ,
Ռա'հմ արա, մե խոսի միզիդ՝
Բե'մուրվաթ, ձեն իմ տալի յանա-յանա, յանա-յանա:

էրվում իմ, կանչում իմ ա~ման.
Ծուցըտ բաղ, ունքիրըտ քաման.
Աշխարիս մեչըն քիզ նըման
Չիմ տեսած, ման իմ գալի յանա-յանա, յանա -յանա:

Մանուշակ բաց արած հովին,
Կարմիր վարթ, ծաղիկ հուտովին,
Շատ մի լացնի Սայաթ-Նովին,
Ա'չկի լուս, կսկծալի՝ յանա-յանա, յանա-յանա։

(1757)

**Meriko** » 07 май 2008, 00:05

Արթար դատե, չէ՞ վուր թաքավուր իս դուն,
Վրաստանում տեր ու զորավուր իս ղուն.
Մեկն ինձ կոսե՝ «գընա մաշված շուր իս դուն»,
Մեկն էլ կոսե՝ «մե հոտած ջըրհուր իս դուն...»։

Վուչ հարսնախոս ունիմ, վուչ էլ կողակից,
Մեջլիսումն էլ նուր խաղք արին, ծաղրեցին.
Յիս ռամիկ իմ, ինձի վուխչ-վուխչ թաղեցին.
Ո՞ւմ առաջ էլ սրտիս ցավը մաղեցի,
Վուխչն ինձ ասին՝ «մե անպատիվ հուր իս դուն»:

Սազը քոքած, ձեռիս բռնած, հազըրված,
Թաքավուրի մոդ գընացի զարթըրված.
Ինձ յիդ տըվին, վունցոր փուշըս կոտըրված.
էրնեկ լիզուն չիմանայի յիս նըրանց.
Ասին՝ «գընա, էրեսըտ սիվ մուր իս դուն»։

Աստծու կամոք մարթըս օղորմած պիտի.
Սարն էլ սարին կու հանդիպի, ով գիտի,
Է'րնեկ մենակ ինձ ծեծելով խըրատիր,
Կամ քու ձիռով ինձ յիդ տայիր, անպատվիր,
Իմ հոքևուր մինձ ծնուղքը վուր իս դուն։

Թեգուզ չարթին, ջանըս փետով վեր հատին,
Շունչըս բիրնիս յիս ինձ քիզնից չիմ զատի.
Ծովը կընգնիմ, թե վուր Քուռն ինձ ազատի...
Սայաթ-Նովա, քու լիզվովըն ցավ դատի,
Հալբաթ դարդ ու ցավի մե ախպուր իս դուն։

**Meriko** » 07 май 2008, 00:05

Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ սոյբաթն ու սազըն
Ձիռնեմես վեր կոծիմ չանգիրըն մեմեկ.
Չունքի ուշկ ու միտկըս իրար շաղեցիր՝
Փահմես կու հիռացնիմ հանգիրըն մեմեկ։

Մե դուգունըն էրկու դաղին ի՞նչ անե,
Մե նոքարըն Էրկու աղին ի՞նչ անե,
Մե բաղմանչին էրկու բաղին ի՞նչ անե,
Փեյվանդ գուզե թազա տընգիրըն մեմեկ։

Ղուրթ ին ասի փիր ուստաքար ղադիրըն.
«Բաղ շինեցի, վարթըն քաղից վադիրըն».
Ջափեն յիս քաշեցի, սափեն յադիրըն.
Րաղիփն էկավ միզ, էս րանգիրըն մեմեկ։

Առանց քիզ ի՞նչ կոնիմ աշխարիս մալըն.
Չի'մ անի քալագըն, չի'մ անի ղալըն,
Կու հաքնիմ մազեղեն, կու հաքնիմ շալըն,
Կերթամ ու ման գու քամ վանքիրըն մեմեկ։

Բըլքամ մե մարթ ռաստ գա, վուր ինձ խըրատե,
Գո'զալ, քու էշխեմեն սիրտըս ազատե.
Կանց յոթըն իմասնասիրացըն շատ է
էս քու Սայաթ-Նովու բանքիրըն մեմեկ։

**Meriko** » 07 май 2008, 00:06

Աշխարհըս մե փանջարա է,-թաղերումեն բեզարիլ իմ.
Մըտիկ տըվողըն կու խուցվի,-դաղերումեն բեզարիլ իմ.
Էրեգ լավ էր կանց վուր էսօր,- վաղերումեն բեզարիլ իմ.
Մարթ համաշա մեկ չի՛ ըլի,- խաղերումեն բեզարիլ իմ:

Դովլաթն էյթիբար չունե, յիփոր կերթա ուրուշ-քարով.
Լավ մարթն էն է' գլուխըն պահե աշխարումըս էյթիբարով.
Աշխարըս մեզ մընալու չէ' իմաստնասիրաց խաբարով.-
Գուզիմ թըռչի բըլբուլի պես,- բաղերումեն բեզարիլ իմ:

Ո՞վ կոսե թե յիս կու ապրիմ առուտեմեն ինչրու մուտըն'
Աստըձու ձիռումըն հիշտ է մարթու աշխարք ելումուտըն.
Ղուրթս էնդուր ճանփա չէ գնում' շատացիլ է խալխի սուտըն.
Քըսանըն' մե ղուլ չին պահում,- աղերումեն բեզարիլ իմ:

Աշխարըս միզ մընալու չէ, քանի նըստինք զող ու սափին.
Հում կաթնակիր-Աթա՛մի զաթ, նա՛լաթ ըլի էտ քու բափին.
Համփիրութինըս հատիլ է, չիմ դիմանում խալխի գափին.
Դոստիրըս դուշման ին դառի- յաղերումեն բեզարիլ իմ:

Սայաթ-Նովեն ասաց' դարդըս կանց մե ճարըն շատացիլ է.
Չունիմ վաղվան քաղցըր փառքս, հիմի դարըն շատացիլ է.
Բըլբուլի պես էնդուր գու լամ' վարթիս խարըն շատացիլ է.
Չի՛ն թողնում վախտին բացվելու,-քաղերումեն բեզարիլ իմ:

**Meriko** » 07 май 2008, 00:08

Ամէն մե մըտիկ տալով տարար խիլքս, քամալոս,
է՛յ,նազանի,ռահմ արա,դուն մի դառնա աջալըս.
Հէնց ձէռովդ կապեցիր,էնպես բաց էր իղբալըս.
Էշխեմեդ հիվանդացա,չիս հարցնում իմ հալըս.
Քիզիքիզ մըտիկ արա,փոշմանիլու վախտըն է:

Իմ թալնիլը քու բանն էր,չասացիր ի՞նչ իս անում.
Սըրտով սիրածըս դու՛ն իս,էլ ինչի՞ իս արմանում,
ՈՒրիշնիրու խոսկիրով կապած յարես յիդ անում.
Աճկըս ճանապարհիդ է, ինչի՞ իս շատ ուշանում.
Մե խալվաթ ոթախումը բարիշիլու վախտն է:

Քու պատվական գըլուխըդ դուն ավարա մի՛ անի.
էս իմ խունի ջիգարս հազար պարա մի՛ անի,
Իմ ու քու սըրտի բանը դիփ աշքարա մի՛ անի,
Արութինի շախ սիրտը մեկ էլ յարա մի՛ անի.
Կամով ու ճիտ անէլով փաթաթվիլու վախտըն է:

**Meriko** » 07 май 2008, 00:09

ՎՈՒՆՑ ՕՐ ՎՈՒՐ ՂԱՐԻԲ ԲՈՒԼԲՈՒԼԸ

Վունց օր վուր ղարիբ բուլբուլը մե տարով բաղին կարոտ է,
Էնենց գու լա քո սիրողը` ձեռիդ յարաղին կարոտ է.
Դուն ուրիշի հիդ մի' խոսի, քու ճուրտը աղին կարոտ է.
Հասիլ է ծուցիդ շամամը` օսկե թաբաղին կարոտ է:

Մե զադ չը կա` գուման ածիմ, ասիմ, էն նըման է գունքըդ,
Անղալամ անզարնիշ քաշած օսկու պես է փայլում ունքըդ,
Բոյեմեդ չուրս մատն ավելի լըցվիլ է դոշդ ու թիկունքըդ,
Զարով-աբրեշումով հուսած մազիրըդ` շաղին կարոտ է:

Դուն խոմ է'ն գլխեն գոված իս, յիս քիզ նուրմեկ գովիմ, ա'րի.
Ծուցըդ վարաղնած հուջրա է, հուտ ունե մուշկ ու ամբարի.
Իրեք հարուր վացունուվից ամեն անդամըդ ղարարի.
Կուռըդ շիմշատ, մատնիրըդ մում` բըրոլե ճաղին կարոտ է:

Յիս է'լ ուրիշ յար չիմ սիրի, աշխարումըս դո'ւն իս իմը.
Թե մե շափաթ քիզ չի'մ տեսնի, կու կըտրիմ քամանչի սիմը.
Թեգուս թագավուրը կանչե, թեգուզ Լողմանի հեքիմը`
Վո՞ւր մե դարդս կու հասկանան` դուգունըս դաղին կարոտ է:

Գիշեր-ցերեկ ման իմ գալի էշխեդ յանա-յանա, գո'զալ.
Անգաճ արա, մա'տաղ իմ քիզ, մե քիչ կա'մաց գընա, գո'զալ:
Աշխարըս ո՞ւմն է մընացի, վուր ինձ ու քիզ մընա, գո'զալ:
Մակամ մե՞ռավ Սայաթ Նովեն` անգաճըդ խաղին կարոտ է:

**Meriko** » 07 май 2008, 00:09

Պատկիրքըդ ղալամով քաշած, թահրըդ ռանգե-ռանգ իս անում,
Էրեսիդ խալը ծածկում է` մազիրըդ խափանգ իս անում.
Բացվիլ իս կարմիր վարթի պես, բըլբուլի հիդ հանգ իս անում.
Ակռեքըդ օսկումը շարած, պըռոշըդ մահանգ իս անում:

Էրեսըդ նուր լուսնի նըման քանի կեհա կու բոլըրվի,
Դաստամազըդ նամ չի ուզի` առանց հուսիլ կու օլըրվի.
Էնդու համա քու տեսնողը իր ճամփեմեն կու մոլըրվի.
Յիփ մըտնում իս մեջլիսոումը, շանգ շուխի-շաբանգ իս անում:

Էրեսըդ տեսնելու գու քան քաղաք քաղկով, գիղ` գիղի պես.
Մեռնողը քիզմեն կու առնե անմահական դիղ` դիղի պես.
Յիփ տիղեմեդ ժաժ իս գալի, շըխկշըխկում իս ջիղ` ջիղի պես`
Ի՜նչ կոնիմ սանթուր քյամանչեն, զուգսըդ չոնգուր չանգ իս անում:

Ծուցիդ մեչը վարթ, մանիշակ, սընբուլ ու սուսան իս շինի.
Քու տերը բաղըն ի՜նչ կոնե` քու հուտը ռեհան իս շինի.
Քամին մեչը անց է կենում` մազիրըդ յիլքան իս շինի.
Աշխարքը ծով, դուն մեչը նավ` ման իս գալի, լանգ իս անում:

Տասնեմեդ մեկը չին ասի, թեքուզ աշխարըս քիզ գովին.
Նովափար ծաղիկ ծովային, մանիշակ բաց արած հովին.
Բաս քու էշխին վո՞ւնց դիմանամ, ջուրը տանե Սայաթ Նովին.
Թե տեսնողըդ մեկ էլ տեսավ` դիվանա-դաբանդ իս անում:

**Meriko** » 07 май 2008, 00:10

ՔԱՆԻ ՎՈՒՐ ՋԱՆ ԻՄ

Քանի վուր ջան իմ,
Յա'ր, քի ղուրբան իմ,
Աբա ի՜նչ անիմ.
Արտասունք անիմ,
Շատ հոգուց հանիմ,
Յա'ր, ղադեդ տանիմ.
Ասիր. "Ջեյրան իմ".
Թուղ քի սեյր անիմ,
Յա'ր, մըտիկ անիմ:
Մո'ւտ բաղչեն նազով,
Քիզ գովիմ սազով,
Յա՜ր, իլթիմազով:

Մազիրըդ դաստա,
Պըռոշըդ փըստա,
Հեյրանի վախտ է.
Յի'կ նընգնինք չոլը
Վուր հասնինք գոլը,
Ջեյրանի վախտ է,
Բըլբուլը` վարթին,
Վարթը` բաղաթին,
Սեյրանի վախտ է:
Մո'ւտ բաղչեն նազով,
Քիզ գովիմ սազով,
Յա՜ր, իլթիմազով:

Շուռ գանք հանդամով,
Յիրգնային նամով
Թուփը բացվիլ է.
Խաղ կանչինք հանգով,
Լալեքը ռանգով,
Վարթը բացվիլ է.
Սուսան սըմբուլով,
Ղարիբ բըլբուլով
Բաղը լըցվիլ է:
Մո'ւտ բաղչեն նազով,
Քիզ գովիմ սազով,
Յա՜ր, իլթիմազով:

Պատվական շինած,
Նըման նըմանած
Լեյլու դիդարին.
Յա՜ր, ուշկըս գընաց`
Մազիրըդ մընաց
Վրա մուհաջարին.
Բաղը զարթարած,
Բըբուլը քնած
Վարթի սաջարին:
Մո'ւտ բաղչեն նազով,
Քիզ գովիմ սազով,
Յա՜ր, իլթիմազով:

Հաքիլ իս ատլաս,
Թուրլու զար ու խաս`
Սալբու դալ բովուն.
Ձեռիդ ունիս թաս,
Լըցնիս ու ինձ տաս,
Ղուրբան իմ մովուն.
Թաք դուն բաղչեն գաս`
Անիս մասնե-մաս
Քու Սայաթ Նովուն:
Մո'ւտ բաղչեն նազով,
Քիզ գովիմ սազով,
Յա՜ր, իլթիմազով: