ԿՌՈՒՆԿՆԵՐ

Կռունկները թռչում էին այսօր ամպերից էլ բարձր:
Ես հույսով նայեցի երկինք,
Ես նրանց գարնանային վարար ջրերի փրփուրների հետ շփոթեցի,
Եվ այնտեղ, ուր նրանց թևերը ցած իջան անձրևների պես տեղատարափ,
Անտունները բներ հյուսեցին ծառի ճյուղերի ու խոտի տերևների մեջ,
Ձեռքերը հետ տարան իրենց աչքերից,
Բողբոջեցին,
Ու սպասեցին, ի՛նձ սպասեցին:
Ես ուշանում էի,
Հորիզոնի վրա էի ես,
Սև էի ես:
Ես նրանց կաղնեբների մեջ ծվարած կայծակների հետ շփոթեցի,
Որովհետև կարոտն իմ ջուր չեր պարզապես,
Եվ կրակ չէր պարզապես,
Որովհետև երբ ես կռունկների հետևից վազեցի, մեծացա, հասակ առա և ամրացա,
Չսիրեցի ես այդ կռունկներից և ոչ մեկին,
Չուզեցի կռունկ դառնալ,
...ես քե՛զ սիրեցի:
Գույնզգույն ծաղիկներով զարդարեցի քո ոտքերը, ձեռքերը, բույր առա,
Ծիծաղեցի ու լաց եղա,
Երբ դու քեզանից հեռու էիր շպրտում ծաղկաթերթերն ու կանաչ տերևները,
Երբ դու չէիր ուզում նմանվել փոքրիկ երեխայի,
Երբ օրերով մենակ էիր ու մարդկանցից թաքուն էիր դուրս գալիս,
Ամաչում էիր հողոտ ձեռքերիդ,
Ցեխակոլոլ ոտքերիդ,
Ու թրջված հագուստներիդ համար:
Բայց գարուն էր ամենուրեք,
Եվ դու էլ գարնան նման անզգույշ էիր,
Ու ոչինչ չէիր կարողանում ծածկել:
...Կռունկները նորից իջել, մոտեցել են իմ կրծքին:
Առաջնեկները նրանցից նստոտել, հարմարվել են արդեն ու չեն նկատում ոչ ինձ, ոչ քեզ,
Ոչ ոքից չեն վախենում:
Խոտերը բարձր են ու խիտ,
Երկրի ծուխը բարձր է ու կծու,
Հազարավոր աչքեր վերև են նայում,
Երկինքը մաքրվել է կրակից, մրից, ամպ ու ցեխաջրից:
Հիմա արդեն կարելի է և լողանալ այնտեղ,
Սուզվել ու ցայտեցնել մեռոնաջուրը չորս կողմի վրա,
Ամեն մի կաթիլի համար ճչալ,
Շփոթվել մեկի ասածից,
Մյուսի արածից,
Շառագունել ու ամաչել գարնան օտարոտի նայվածքի ներքո:
Դու արդեն երեխա չես,
Եվ այդ բոլորը սրտում պահելու համար քեզ օգնում են և բարձր խոտերը, և բարձր թփերը,
Դու արդեն նշմարում ես մոտակա ամառը,
Տեսնում ես աշունն ու ձմեռը:
...Կռունկները վաղուց արդեն թռչել են սովորել,
Հասած աղջիկները վաղուց արդեն հավաքել են բերքը,
Եվ օրորվում են քամուց, դռան խնձորենիների պես,
Շեմքից բարի երթ մաղթում,
ԵՎ ովքեր նայում են քեզ հետ հեռացող կռունկների ետևից,
Մտածում են, որ գարունը, երկինքը, արեգակը...
Այդ ամենը հիմա մի երկար ճանապարհ է նաև, որը միայն մարդիկ կարող են անցնել,
Որովհետև միայն մարդիկ կարող են ետ նայել,
Եթե անգամ այնքան են հեռացել,
Որ թվում է, թե կռունկներից բացի իրենց ոչ ոք տուն չի կանչի այլևս:

ԱԶԱՏԱՄԱՐՏ

Կռիվ գնացին, ով սիրել գիտեր,
Ով սիրել գիտեր, սովորեց ատել,
Պահապան կանգնիր նրանց սիրուն, տեր,
Ով սիրել գիտեր, սովորեց ատել:
Կռիվ գնացին, ով սիրել գիտեր,
Ով իր արյունը նվիրել գիտեր,
Պահապան կանգնիր նրանց սիրուն, տեր,
Ով իր արյունը նվիրել գիտեր:
Կռիվ գնացին, կռիվ գնացին,
Կարմիր ծաղկի պես դաշտում մնացին,
Կարմիր ծաղկի պես սարում մնացին,
Պահապան կանգնիր նրանց սիրուն, տեր,
Ով սիրել գիտեր ատելուց բացի...

Ընտրություն

Ինձ անկյուն է քշել աշնան պաղ քամին,
Նա դողում է, ե՛ս էլ եմ դողում,
Ես գիտեմ, նա ուրիշ տերևներ էլ ունի ,
Բայց ինձ հե՛տ է խաղում, ինձ հե՛տ է խաղում:
«Աշու՛ն» է խաղում, և «սե՛ր» է խաղում,
Իսկ ես ՝ ոսկուց եմ, մաքուր ոսկուց,
Խարանում է ինձ նրա կեղծիքն ու դաղում,
Իսկ նա քնած չի, ի՛նձ է հսկում:
Հսկում է, որ հանկարծ երկինք չփախչեմ,
Լույս չտամ ոչ ոքի վերևից,
Որ այսօրվանից էլ չտարբերվի
Իմ կյանքը՝ անկյանք ու չոր տերևից:
Բայց ես որոշել եմ, ես պատրաստ եմ արդեն,
Ոտքի տակ դառնալու աստղային փոշի,
Եւ թող անկյունում ոչինչ չմնա
Նրան, ով վաղը ապրե՛լ որոշի:

Առաքյալը

Բառեր էին, սիրո պես հանդուգն, անկոչ,
Ես նրանց հետ ինչ ասես չարեցի,
Բայց անմահ էին բառերն, իսկ աշխարհը՝ ո՛չ,
Մի բարի խոսք ասա Չարենցին...
Մարդիկ ալիքվել էին իրար դեմ՝ հոգով,
Ջուրը ծածկում էր փոքրին ու մեծին,
Ես մահվան աչքերին նայեցի կատակով,
Մի խելոք բան ասա Չարենցին...
Խիղճ ունես, թե մեկ էլ խոսքիդ հավատամ,
Ուրեմն խոսքն էր ճիշտ մեր երկուսի,
Ես քեզ և՛ ձայնս, և՛ կյանքս կտամ,
Զինվոր եմ, չմեռնե՛ս դու իմ երեսից...
Անմահ եմ, մի՛ արի դու իմ ետևից,
Ես ինձ հետ թշնամուս եմ տանում,
Սերը կյանքից էլ երկար կտևի,
Սերը, որ ի՛նձ էր միայն սպանում...
Իսկ բառերը շատ էին, հանդուգն էին, անկոչ,
Ես նրանց հետ ինչ ասես չարեցի,
Բայց անմահ էին բառերն, իսկ աշխարհը՝ ո՛չ,
Մի՛ լռիր, խո՛սք ասա Չարենցին...

Տերևաթափ ձյան վրա
Բազմաթիվ հերոսների մասնակցությամբ

Տերևների պես շփոթ մեր դիմակներն ընկան ցած,
Իրար երես նայեցին մարդիկ վախով գազանի,
Մի՞թե քամին կտանի տարիները մեր անցած,
Մի՞թե խոսքերը սիրված անձրևը կտանի...
Ու՞մ համար էինք մենք արդյոք պատրաստությունն այդ տեսել,
Եթե ձմեռը մեզնից ոչինչ էլ չի ուզելու,
Ոչ գույներս անհնար, ոչ մրմունջներս վսեմ,
Որ քանդում են ու քանդում կատուները մինչև լույս:
Թևատարած տանիքին թզուկնե՛ր են ուշացած,
Ու լճակներ են փայլում երեկվանից փողոցում,
Մի՞թե նրանք են հիմա մեր դիմակները փորձում,
Մի՞թե նրանք են տալիս մեզ անունները այս թաց...

Առավոտյան Պատարագը Յոթվերքում

Աղավնիներն իջան տանիքների վրա ,
Իսկ երկինքը մնացել է իր տեղում,
Ո՞վ է տեսնես նորից օդ հանելու նրանց,
Մտածելով, թե ամպերի հետ է խաղում:
Թե Աստծո հետ մի կտոր հաց է նա գտել,
Որի փշրանքները աղավնիներն են կտցում,
Ու թե ձեռքերով են սահմաններն այնտեղ,
Երկնքի ու երկրի միջև գծում:
Աղավնիներն իջան տանիքների վրա,
Ու վերևում ոչինչ էլ չմնաց անհայտ,
Կարծես ցած էին կանչել բոլոր նրանց,
Ում համար հաց ունեին գրպաններում պահած:

Արագածը բոցերի մեջ

Ով տեսել է ինձ գոնե մեկ անգամ,
Նա չի մոռանա լուսավոր Գյումրին,
Որտեղ քարերը պատերից ընկան,
Ու չեն պատկանում էլ այդ պատերին:
Ո՞վ ես դու, Մուկուչ, որ բան հասկանաս,
Ո՞ր անկյունից ես աչքդ թեքելու,
Ես թափառեցի այսօր մինչև լույս,
Որ քարերի տակ գիշեր չմնա:
Ո՞վ ես դու, որ ինձ խոսք ասես հիմա,
Աստծո տվածը երեսովս տաս,
Լույսը բառեր է հիշում ակամա,
Որ խուլը լսի, կույրը հավատա:
Մենակ, մոլոր էր, երբ մտավ Գյումրի,
Պատուհանները դուրս հանեց փողոց,
Տաք-տաք լուրերը հեռու աշխարհից,
Նորից խնամքով ծածկեց սև հողով:
Ո՞վ ես դու, Մուկուչ, որ հողը քանդես,
Որ զանգը քաշես ու աղոթք անես,
Ո՞վ ես դու, որ խենթ ուրվականի պես,
Ընկած քարերը պատերին հանես:
Ով տեսել է ինձ գոնե մի՛ անգամ,
Ու քեզ չի տեսել, չի տեսել Գյումրին,
Նշաններ է նա թողել մոգական,
Կռանների տակ փակվող դռներին:
Ո՞վ ես դու, ինչու՞, ի՞նչ մուրճ է ձեռքիդ,
Մի՞թե խփելով դու չհոգնեցիր,
Մի՞թե ուշացար, մի՞թե չօգնեցիր,
Ե՞րբ էր, որ քարը նմանվեց երգի:
......................................................................
Ով տեսել է ինձ, երկնքում է նա,
Այնտեղ է և նա, ով ինձ չի՛ տեսել,
Ու սև է Գյումրին, աչքերիդ պես սև,
Ո՛չ ոք չլսի... ո՛չ ոք չիմանա...

Մեր փողոցում

Թե ինչու՞ է դա այդպես, ոչ ոք չգիտի,
Ում սիրել եմ արդեն ես, երբեք չեմ ատի:
Գուցե, ե՞ս եմ միամիտ,
Գուցե, սե՞րն է շատ,
Բայց իմ կյանքում տե՛ղ կա միշտ,
Ու գի՛ծ կա քաշած:
Իսկ ինչու՞ է դա այդպես, բան չեմ հասկանում,
Սիրտս սիրում է, իսկ ես՝ ցավերն եմ տանում:
Գուցե, ե՛ս եմ միամիտ,
Գուցե, սե՛րն է շատ,
Բայց թե կյանքում տե՛ղ կա միշտ,
Ու գի՛ծ կա քաշած:

Բանաստեղծն ու Գյումրին

Ազատությունն ինձ վաղուց, վաղուց արդեն չի տանջում,
Ես ամեն ինչ արեցի, որ նա անուն ունենա,
Բայց ինչ որ մեկը ներսից ինձ բանտարկյալ է կոչում,
Ու ծիծաղում է իմ խենթ երազների վրա նա:
Եվ այդ մեկը միշտ ներսից հիշեցնում է իր մասին,
Եվ ասում է, թե իրեն պարտքեր ունեմ դեռ տալու,
Թե տարբերվում է բնիվ կյանքը ցնոր երազից,
Ու բաց դռան մոտ կանգնած, ես տեղ չունեմ գնալու:
Ինչու՞ նրան լսեցի, ինչու՞ եմ ես գլխիկոր,
Մի՞թե սիրտս ինձ նորից, նորից իր մոտ կկանչի,
Մի՞թե կյանքի համար մենք միշտ պարտական ենք կյանքով,
Մի՞թե ներել է նա իմ սխալները առաջին:
Ազատությունն ինձ արդեն գուցե երբեք չտանջի,
Ես ամեն ինչ արեցի, որ նա անուն ունենա,
Բայց ինչ որ մեկը ներսից ինձ բանտարկյալ կկոչի,
Ու կխնդա միշտ իմ խենթ երազների վրա նա...