СТАНЬ VIP
США и Великобритания не стали подписывать декларацию, призывающую к развитию «инклюзивного» искусственного интеллектаКремль сообщил, что президенты России и США договорились о проведении встречи в нейтральной странеТрамп заявил о намерении возобновить переговоры с Россией и Китаем по вопросам контроля над ядерным оружиемВ результате масштабной операции против сицилийской мафии было задержано около 130 человекПесков заявил, что Армения и Азербайджан обладают достаточным потенциалом, чтобы самостоятельно завершить данный процесс. В то же время Россия сохраняет готовность оказывать необходимое содействие в урегулировании ситуацииИзраиль сообщил о кибератаке, нацеленной на его Национальную платежную систему

Սայաթ-Նովա

В этом разделе запрещается писать русскими или латинскими буквами.
Այս բաժնում կարելի է գրել միայն հայերեն տառերով

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 06 мар 2011, 20:35

Անգին ակըն վըրէդ շարած, անբան օսկու ռախտ իս, գօ՛զալ

բնագիր

Անգին ակըն վըրէդ շարած, անբան օսկու ռախտ իս, գօ՛զալ,
Աստուաձ քիզ ու նըրա՛ն պահէ, ում հիդ վուր նըվախտ իս, գօ՛զալ,
Բըլբուլին լիզու շինեցիր, դուն վարդի դըրախտ իս, գօ՛զալ,
Վարդըն մէ ամիս ումբր ունէ. դուն ամենան վախտ իս, գօ՛զալ:

Մէմէկ մէմէկ էլ չի ասվի` թարիփըդ դառաւ քուլիչով.
Պատիրըդ` զարով, զարբաբով, դօշամէդ` խալով, խալիչով.
Տախտակնիրըն` էրծաթէմէն, միխիրըն` օսկէ գուլիչով.
Խոսրով փաչայէմէն թողած, դուն Թօվուզի թախտ իս, գօ՛զալ:

Սկանդարի-Զուլղարի թողած ջավահիր իս, անգին լալ իս.
Դանգըն դանգի միջէն հանած, հիդքաշած մըսխալ-մըսխալ իս.
Յիփ դուն սէյրանգահըն կ'էհաս, օչով այնումըդ չէ գալիս,
Փաք չունիս փաչազադիմէն, անղամ, առանց սախտ իս, գօ՛զալ:

Թէգուզ մըտօք ճարտար ըլի, կանց Սողոմոն դադա ըլի,
Թէգուզ մարգարիտով լիքըն, թէգուզ սադափ սադա ըլի,
Թէգուզ արեգագ, լուսնիակ, թէգուզ հուրիզադա ըլի,
Էդ քու ամէն մարիփաթով դիփունին կու ախտիս, գօ՛զալ:

Յիրգնուց վըրէդ ձուն է էկի` փունջ մանուշակ նուր իս, ջա՛նում,
Մօդըդ նըստողըն կու էրվի` էդ նազի տէր վուր իս, ջա՛նում,
Դիռ Սայաթ-Նովէն չէ միռի` դուն ինչի՞ տըխուր իս, ջա՛նում.
Թաք յիս միռնիմ, դո՛ւն սաղ ըլիս, գերեզմանըս վա՛ղ տիս, գօ՛զալ:

Էս էլ «Դիբայի» հանգում. Արութինի ասած:
Աստուաձ թողութին շնորհէ սիրեկանէն սպանած Արութին-Սայաթ-Նովին.
քրոնիկոնի 446-ին (1758):

թարգմանություն

Անգին քարեր վրադ շարած, անբան* ոսկու զարդ ես, գո՛զալ,
Աստված քեզ ու նրա՛ն պահի, ում հետ որ զվարթ** ես, գո՛զալ,
Սոխակին լեզու տվեցիր, դու վարդի դրախտ ես, գո՛զալ,
Վարդը մեկ ամիս կյանք ունի. դու ամենայն վախտ*** ես, գո՛զալ:

Մեկ-մեկ անհնար է ասել` քո գովքը դարձավ հազարով.
Պատերդ` ոսկով, բեհեզով, հատակդ` գորգով, կարպետով.
Տախտակներդ արծաթից են, գամերդ` ոսկե գլխիկով.
Խոսրով արքայից ժառանգած Թովուզի ճոխ թախտ**** ես, գո՛զալ:

Ալեքսանդր Մեծի***** թողած ադամանդ ես, անգին լալ ես.
Ամեն մասնիկը կշռված, ճշգրիտ չափված գոհար ես.
Երբ որ զբոսանքի ես ելնում, ամենքին էլ անտեսում ես,
Վախ չունես դու արքայազնից, անհոգ ու անդարդ ես, գո՛զալ:

Թեկուզ Սողոմոնի նման մտքով մեծ ու ճարտար լինի,
Թեկուզ մարգարիտով լիքը, թեկուզ մաքուր սադաֆ լինի,
Թեկուզ արեգակ ու լուսին, թեկուզեւ փերու զարմ լինի,
Էդ քո բոլոր շնորհքներով ամենքին կհա՛ղթես, գո՛զալ:

Երկնից վրադ ձյուն է եկել` փունջ մանուշակ, նուր****** ես, հո՛գիս,
Մոտդ նստողը կվառվի, էդ նազի տեր որ ես, հո՛գիս,
Սայաթ-Նովեն դեռ չի մեռել, ինչո՞ւ դու տխուր ե՛ս, հո՛գիս,
Թող ես մեռնեմ, դո՛ւ ողջ մնաս, գերեզմանս վա՛ղ տես, գո՛զալ:

* անբան – չբանեցված
** Բնագրի «նըվախտը» գորովալից է նշանակում
*** ամենայն վախտ ես - մշտապես թարմ ես
**** Թովուզի թախտ - հնդկական մողոլի հայտնի գահն է, որն ավարի մատնեց Նադիր Շահը
***** Բնագրի «Սկանդար-Զուլղարը» բառացիորեն նշանակում է Ալեքսանդր Եղջյուրակիր
****** նուր - լույս /պրսկ./
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 06 мар 2011, 20:40

Եա՛ր, քիզ իսկի զավալ չըլի` քու դուշմընին` շա՛ռ բացարած

բնագիր

Եա՛ր, քիզ իսկի զավալ չըլի` քու դուշմընին` շա՛ռ բացարած.
Հուտըդ աշխարհըս բըռնիլ է` բալասանի ծա՛ռ բացարած.
Թըղթիրըդ օսկէ վարաղով` Ասմաւուր իս` ճառ բացարած.
Տեսնողըն շարքըն չի գիդի, Լուսնի աստղ պայծառ բացարած:

Ամէն մարդ չի կարայ մըտնի` էշխիդ ջուրըն հիդ է, զա՛լում,
Մըտնում է եարսուն կարմունջըն` չասիս, թէ մէ՛ գիդ է, զա՛լում,
Ունքիրըդ սալիղ-սադաղ է, թերթերուկըդ նիտ է, զա՛լում,
Մըտնողըն էլ չի դուս էհայ` դուռ, մահու պատճառ, բացարած:

Բարակ մէջքըդ ղարղուղամիշ, էրէսըդ թայգուլի նըման.
Օրըն եարսուն ռանգ կու փոխիս, վո՛ւնց մէկը չէ տուլի նըման.
Յիփ խաղում իս` վըռվըռում իս օձի բերնի հուլի նըման,
Մութըն տիղըն լուս իս տալի առանց կըրակ` վառ բացարած:

Բարովողին բարով չիս տայ` թագաւուրի սալամի պէս,
Ձեռնիրըդ` սիպտակ մագաղաթ, լիզուդ օսկէ ղալամի պէս,
Զարուզարբաբէ դըրօ՛շա` ման իս գալի ալամի պէս.
Տեսնողըն էնպէս կ'իմանայ` շահ իս գալի` ջառ բացարած:

Եա~ր, քիզանից հիռանալըս միռնիլուս վըրայ դըժար ա.
Լիզուդ` քաղցըր, խօսքըդ` քաղցըր, ակըռքնիրըդ անգին քար ա.
Իրէք քըսան ու տաս խալըն էրէսիդ բոլորքըն շար ա.
Վունցոր Սայաթ-Նովու լիզուն եօթանասուն բառ բացարած:

Էս էլ «Դիբա ու ենգիդունիայի» հանգում. Արութինի ասած, հոկտեմբերի 9-ին, քրոնիկոնի 446-ին (1758):

թարգմանություն

Յա՛ր, քեզ փորձանք չպատահի` քո թշնամուն` շա՛ռ բացարած,
Հոտդ աշխարհը բռնել է` բալասանի ծա՛ռ բացարած,
Ոսկենախշ արած թղթերով Հայսմավուրք* ես` ճա՛ռ, բացարած,
Տեսնողը շարքը չգիտի, Լուսնաստղ` պայծա՛ռ բացարած:

Ամեն մարդ չի կարող մտնել` սիրուդ ջուրը հորդ է, ա՛նգութ,
Անցնում է երեսուն կամուրջ` չասե՛ս, թե մե՛կ գետ է, ա՛նգութ,
Հոնքերդ պրկված աղեղ են, թերթերունքդ նետ է, ա՛նգութ,
Մտնողն էլ դուրս չի գնա` դուռ, մահվան պատճառ բացարած:

Բարակ մեջքդ` դալար եղեգն, երեսդ` վարդ-պսակի պես,
Օրն երեսուն տեսք ես փոխում, ոչ մեկը չէ շղարշի պես,
Երբ պարում ես` առկայծում ես օձի բերնի շողակի պես,
Խավարի մեջ լույս ես տալիս առանց կրակ` վառ բացարած:

Բարեւողին բարեւ չես տա` թագավորի բարեւի պես,
Ձեռքերդ` սպիտակ մագաղաթ, լեզուդ ոսկե փետուրի պես,
Ոսկեզօծ մետաքսե պաստառ` ման ես գալիս դրոշի պես,
Տեսնողը էնպես կիմանա` շահն է գալիս` ջառ** բացարած:

Յա~ր, քեզանից հեռանալս մահից առավել դժվար ա,***
Լեզուդ` քաղցր, խոսքդ` քաղցր, ատամներդ անգին քար ա,
Երեք քսան ու մի տաս խալը երեսիդ բոլորքը շար ա,****
Ինչպես Սայաթ-Նովի լեզուն` յոթանասուն բառ բացարած:

* Հայսմավուրք - կրոնական ճառերի ժողովածու
** ջառ – շքերթ, շքախումբ
*** Ուշագրավ է, որ Բանաստեղծն առանց հանգի թելադրանքի անցել է Լոռու բարբառին: Թիֆլիսեցին չէր ասի`«դժվար ա», նա կասեր`«դժվար է» և այլն: Որոշեցինք թողնել բնագրի պես /Ի. Ս./:
**** Այստեղ էլ Բանաստեղծը ընկնում է գրոտեսկային չափազանցության մեջ: Յոթանասուն խալը երեսի վրա որևէ կնոջ զարդարել չի կարող /Ի. Ս./:
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 06 мар 2011, 20:43

Էշխէմէդ անդանակ էլայ, եկ մօ՛րթէ` ջալլաթըն դուն իս

բնագիր

Էշխէմէդ անդանակ էլայ, եկ մօ՛րթէ` ջալլաթըն դուն իս,
Մի՛ սպանի հասրաթէմէդ` սըրտիս խըջալաթըն դուն իս,
Թագաւուրի քարխանէմէն դուս էկած խալաթըն դուն իս,
Հինդ ու Հաբաշ, Արաբըստան, Խորասնու Քալաթըն դուն իս:

Բարգ էրէսըդ կըրակ նընգած օսկու նըման ջիռանում է,
Էնդու համա քու տեսնողի խիլքըն գըլխէն հիռանում է.
Ով չէ տեսի, տիսդ է ուզում, ով տեսնում է` միռանում է.
Օսկէ վարաղով վարաղնած սուրաթ-մագաղաթըն դուն իս:

Շատըն քու էշխէն կու միռնի, չի դիմանայ ինթիզարի.
Տարէնըն մէ գամ բաց կու'լիս, մա՛թահ Շահրադէլ բազարի.
Է՛րնէկ ըլի քու տիրուջըն` մըտիկ տալէն չի բէզարի.
Ամառըն ու ձըմիռըն ծաղկած գուլբաղ ու բաղաթըն դուն իս:

Մուզդ ունէ էն նաղաշքարըն, վուր թահրըդ ղալամով հանայ.
Ճակտէդ ունքըդ չի կանայ գայ, քանի գ'ուզէ վուր շատ ջանայ.
Էնդու համա ծարաւ մարդըն քու ջըրէմէն չի կըշտանայ.
Շիրազու շուշումըն ածած նաբաթէ շարբաթըն դուն իս:

Է՛րնէկ մօտըդ նըստող եարին, վուր քիզի պէս համդամ ունէ,
Խայան եարին չէ ռաստ էկի, քիզանից խաթըրջամ ունէ.
Սայաթ-Նովէն, վուր քի՛զ ունէ, աշխարհումըս ի՞նչ ղամ ունէ.
Խաթաբանդով չարա-չարդախ, քօշկ ու ամարաթըն դուն իս:

թարգմանություն

Սիրուցդ անդանակ եղա, եկ մորթի՛ր` դահիճը դու ես,
Մի՛ սպանիր քո կարոտից` սրտիս պատկառանքը դու ես,
Արքայական գանձարանից ջոկած հանդերձանքը դու ես,
Հինդ ու Հաբաշ, Արաբստան, Խորասնի Քալաթը* դու ես:

Բարկ երեսդ կրակն ընկած ոսկու նման վառվռում է,
Էդ պատճառով քեզ տեսնողի խելքը գլխից հեռանում է,
Ով չի տեսել, տեսքդ է ուզում, ով որ տեսնում է` մեռնում է,**
Ոսկեջրով նախշազարդած պատկեր-մագաղաթը դու ես:

Շատը սիրուցդ կմեռնի, չի դիմանա էլ սպասումի.
Տարին մեկ անգամ կբացվես, ո~վ դու գանձ Դելու բազարի,***
Ե՛րնեկ քո տիրոջը լինի` քեզ նայելուց չի բեզարի.
Ամառ-ձմեռ ծաղկած պարտեզ, փարթամ այգեվարդը դու ես:

Ճարտար է էն նկարիչը, որ պատկերդ վրձնով բանա.
Ճակատից հոնքին չի հասնի, որքան էլ որ նա խիստ ջանա.
Էդ պատճառով ծարավ մարդը քո ջրիցը չի կշտանա.
Շիրազի սրվակում լցրած նաբաթե շարբաթը դու ես:

Ե՛րնեկ մոտդ նստող յարին` քեզ պես զրուցակից ունի,
Ուխտազանցին չի պատահել, քեզանից սպասելիք ունի,
Սայաթ-Նովեն որ քեզ ունի, աշխարհումս ի՞նչ ցավ ունի,
Նախշազարդով ամպհովանի, դղյակն ու պալատը դու ես:

* Քալաթ - փոքրիկ, գեղեցիկ քաղաք Խորասանում (Իրան)
** Բնագրի «միռանումը» բռնազբոսիկ բառ է
*** Շահրադել - Շահր քաղաք է նշանակում (պրսկ.,): Խոսքը Դելի քաղաքի շուկայի մասին է
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 06 мар 2011, 20:46

Էնդուր աչքըս չէ ցամաքում` սըրտիս մէջըն արին մընաց

բնագիր

Էնդուր աչքըս չէ ցամաքում` սըրտիս մէջըն արին մընաց.
Վունչիչ դարով չըլաւացաւ` մըհլամըս հիդ եարին մընաց.
Էշխէմէն հիւանդ պառկեցայ, աչքըս ճանապարհին մընաց.
Յիփ միռայ` ի՛ժում տիս էկաւ` նազըն բէիղրարին մընաց:

Գարունքվան վախտըն լըցվիլ է. էրա~նի ձիզ, ծաղկած վա՛րիր,
Թէ բըլբուլին բաղն ղըրգեցիք, մանուշակով լիքըն սա՛րիր,
Բաս ինչի՞ ձէնըն չէ գալիս, սա՛լբու-չինար, էդ ի՞նչ արիր,
Ճուղքըդ բըլբուլին սըպանից` կարմիր վարդըն խարին մընաց:

Ալ պուճպուճէն ասաց խաբէ սարումըն ղարիբ բըլբուլին,
Յիփ բըլբուլըն միտըն ածաւ ռեհնով կապած թայիգուլին.
Ով վաղ գընաց, վարդըն քաղից. չասին թէ պէտք է բըլբուլին,
Վա~յ քու դարին, ղա՛րիբ բըլբուլ, վուր լէշըդ չափարին մընաց:

Խօսքիրըդ քա~ղցըր-քաղցըր է, լիզուդ շաքար ու նաբաթ է,
Խըմողին վընաս չի անի` ձեռիդ բըռնածըն շարբաթ է.
Շաբաթըն օխտն օր ին ասի` քու հագածըն նուր բաբաթ է.
Հագիլ իս բեհեզ ծիրանին` ծալած ղալամքարին մընաց:

Աշուղի լիզուն բըլբուլ է, օրհնանք ունէ, նալաթ չըկայ.
Շահի մօդ խօսքն անց կու կէնայ, սըպանելու ջալլաթ չըկայ.
Հէքիմ ու դադաստան չըկայ, մէ դըրուստ ադալաթ չըկայ.
Մէ մարդ չըկէր` ազատիլ էր, Սայաթ-Նովէն դարին մընաց:

թարգմանություն

Աչքս չի ցամաքում, քանզի սրտիս խորքում արյուն մնաց.
Տառապանքով ոչինչ չանցավ` սպեղանիս յարիս մոտ մնաց.
Իր սիրուց հիվանդ պառկեցի, աչքս ճանապարհին մնաց.
Երբ մեռա, նոր այցի եկավ` նազը ուխտազանցին մնաց:

Գարնան օրերը բացվել են, երա~նի ձեզ, ծաղկած հա՛նդեր.
Թե բլբուլին բաղն ղրկեցիք, մանուշակով լիքը սա՛րեր.
Բա ինչո՞ւ ձայնը չի լսվում, նո՛ճի-չինար, էդ ի՞նչ արիր,
Ոստդ բլբուլին ըսպանեց` կարմիր վարդը փշին մնաց:

Ալ կակաչը ուզեց խաբել սարերում թշվառ բլբուլին
Երբ բլբուլը միտքը շեղեց ռեհանով փունջ արած վարդին.
Ով շուտ հասավ, վարդը քաղեց, չասեց թե պետք է բլբուլին.
Վա~յ քո ցավին, թշվա՛ռ բլբուլ, դիակդ չափարին մնաց:

Խոսքերդ քա~ղցր-քա~ղցր են, լեզուդ շաքար ու նաբաթ է,
Խմողին վնաս չի անի` ձեռքիդ բռնածը շարբաթ է.
Շաբաթը յոթ օր է ասին` քո հագածը միշտ նորույթ է,
Հագել ես բեհեզ-ծիրանին` ծալած ղալամաքարին* մնաց:

Աշուղի լեզուն բլբուլ է, օրհնանք ունի, անեծք չկա.**
Շահի մոտ խոսքն անց է կենում, նրան սպանող դահիճ չկա.
Դատող ու դատաստան չկա, մի ճիշտ արդարություն չկա.
Մի մարդ չկար, որ ազատեր` Սայաթ-Նովեն ցավին մնաց:

* ղալամքարի – ընտիր տեսակի տպածո չիթ:
** Տողի «մեկնաբանությունը» կտեսնեք Սայաթ-Նովային նվիրված գրեթե բոլոր աշխատություններում, այն առումով, իբր նա միշտ օրհնություն եւ բարին է երգել, այնինչ ուշադիր ընթերցողը բազմաթիվ անեծքի բառեր կգտնի թե՛ հայերեն եւ թե՛ թուրքերեն խաղերում:
Ինչպես դիպուկ նկատել է Մուշեղ Իշխանը «աշուղի գործով զբաղվողներուն մեծ մասը բանասիրական եւ կենսագրական աշխատանք կը կատարէ յաճախ ծամելով ու ծամծմելով նոյն բաները» (տես` Ն.Աղբալյան, «Սայաթ-Նովայի հետ», Պեյրութ, 1966. Մուշեղ Իշխանի առաջաբանը):
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 06 мар 2011, 20:51

Ա՛րի ինձ ա՛նգաճ կալ, ա՛յ դիվանա սիրտ

բնագիր

Ա՛րի ինձ ա՛նգաճ կալ, ա՛յ դիվանա սիրտ,
Հա՛յա սիրէ, ա՛դաբ սիրէ, ա՛ր սիրէ.
Աշխարհքըս քունն ըլի, ի՞նչ պիտիս տանի`
Ա՛ստուաձ սիրէ, հո՛գի սիրէ, եա՛ր սիրէ:

Էն բանն արա, վուր Աստըձու շարքումն է,
Խըրատնիրըն գըրած Հարանց վարքումն է.
Յիրիք բան կայ` հոգու, մարմնու կարգումն է`
Գի՛ր սիրէ, ղա՛լամ սիրէ, դա՛վթար սիրէ:

Ե՛կ, ա՛րի սի՛րտ, մընա՛ դուն մէ դամաղի,
Հա՛լալ մըտիկ արա հացի ու աղի.
Հէնց բա՛ն արա` մարդ վըրէդ չըծիծաղի.
Խըրա՛տ սիրէ, սա՛բըր սիրէ, շար սիրէ:

Հըպարտութին չանիս` դուր գուքաս Տէրիդ,
Խոնարհո՛ւթին արա կանց քիզ դէվէրիդ,
Աստուաձ դիփունանցըն մին հոգի էրիտ.
Ա՛ղքատ սիրէ, ղօ՛նաղ սիրէ, տա՛ր սիրէ:

Սայա՛թ-Նովա, է՛րնէկ քիզ, թէ է՛ս անիս`
Հոգուդ խաթրի մարմնուդ ումբրըն կէս անիս.
Թէ գուզիս, վուր դադաստան չըտեսանիս`
Վա՛նք սիրէ, անա՛պատ սիրէ, քա՛ր սիրէ:

թարգմանություն

Ա՛րի ինձ ունկնդրի, այ դիվահար սիրտ,
Պատկառանք, ամոթ, համեստություն սիրե,
Աշխարհը քոնը լինի, ի՞նչ կտանես`
Աստված սիրե, հո՛գի սիրե, յա՛ր* սիրե:

Է՛ն բանն արա, որ Աստըծո շարքում է,
Խրատներն գրած Հարանց վարքում է**,
Երեք բան կա` հոգու, մարմնի կարգում է`
Մատյա՛ն սիրե, գրի՛չ սիրե, գի՛ր սիրե:

Ե՛կ, ա՛րի, սիրտ. մնա՛ դու մի ձևի մեջ,
Արդար հայացք գցի աղ ու հացի մեջ,
Էնպես արա որ չընկնես ծաղրի մեջ,
Խրա՛տ, համբերությո՛ւն ու օ՛րենք սիրե:

Հպարտություն չանես, դուր կգաս Տերին,
Խոնարհություն արա հանց քեզ դևերին,
Աստված մեկ հոգի տվեց բոլորին,
Ա՛ղքատ սիրե, հյո՛ւր սիրե, օ՛տար սիրե:

Սայաթ-Նովա, ե՛րնեկ քեզ, թե է՛ս անես,
Հանուն հոգու` մարմնիդ կյանքը կես անես,
Թե կուզես, որ դատաստան չտեսանես`
Վա՛նք սիրե, անապա՛տ սիրե, քա՛ր սիրե:

* յար - այստեղ` ընկեր
** Հարանց վարք - սրբերի վարքի վերաբերյալ կրոնական ժողովածու
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 07 мар 2011, 11:30

Մօդըդ նըստողըն կու հարբի` դուն բանգ ու բօզա իս, ա՛զիզ

բնագիր

Մօդըդ նըստողըն կու հարբի` դուն բանգ ու բօզա իս, ա՛զիզ,
Դիվանա Փահլուլ կու շինիս տեսնողին` ազա իս, ա՛զիզ,
Ինչ տիղ կու'լիս շընուք կու տաս` մէջլիսի մազա իս, ա՛զիզ.
Մազէն մէ սահաթ լաւ կու'լի, դուն համան թազա իս, ա՛զիզ:

Մէ խօսքըդ հանց շաքար քաղցըր, մէ խօսքըդ վառ` քուրա-քուրա,
Մէ նըմանըդ ռաշի նըման, մէ նըմանըդ` ջուրա-ջուրա.
Մարգարիտով լիքըն կալ իս, սադափնիրըդ թուրա-թուրա.
Էրծաթէ կողպէքով կողպած, դուն օսկէ ռազա իս, ա՛զիզ:

Էրեսըդ առվուտվան արիվ` քանի կ'էհայ, կու զարգանայ.
Թագաւուրի քարխանի զա՛ր` ծառըն ծառէն չի թարգանայ.
Թէ սուչ ունենամ` սըպա՛նէ, թէ չէ նըհախ մի՛ բարգանայ.
Մէ ձեռըդ` ջուր, մէ ձեռդ` արուն, ջալլաթի ջազա իս, ա՛զիզ:

Տեսնողըն նաղշըդ կու տընդղէ էն թօվուզի բըմբուլի պէս.
Ձընի տակէն նուր դուս էկած, արիվ դիբած սընբուլի պէս.
Թո՛ւղ վըրէդ լալով պըտուտ գամ, վարդի կարօտ բըլբուլի պէս.
Դուն ինձնից շուտով մի՛ թըռչի` շավարդան-բազա իս, ա՛զիզ:

Էշխէմէդ հիւանդացիլ իմ. վո՛ւնց զարար, վո՛ւնց շահ ին ասում.
Հէքիմնիրըս ափսուսում ին, ծընգան տալով վա~յ ին ասում.
Կանչողըս դարդակ է գընում. «Ա~խ, Սա՛յաթ-Նովա» ին ասում.
Թաք դուն տիս գաս, վիր կու կէնամ. թէ սազիս սազա իս, ա՛զիզ:

թարգմանություն

Մոտդ նստողը կհարբի` հաշիշ ու խմիչք ես, հո՛գիս,
Դիվահար Փահլուլ* ես դարձնում տեսնողին` տանջանք ես, հո՛գիս.
Ուր որ լինես շնորհք կտաս` խնջույքի խորտիկ ես, հո՛գիս,
Խորտիկը մի ժամ լավ կըլնի, դու մշտապես թարմ ես, հո՛գիս:

Մի խոսքդ հանց շաքար քաղցր է, մի խոսքդ վառ` հնոց է տաք,
Մերթ հրեղեն նժույգ ես դու, մերթ դառնում ես տեսակ-տեսակ.
Մարգարիտով լիքը կալ ես, սադաֆներդ` բազմատեսակ,
Արծաթե կողպեքով կողպած, դու ոսկե սողնակ ես, հո՛գիս:

Երեսըդ է ծագող արեւ, որ գնալով կամբողջանա,
Արքունի վարպետի գո՛րծվածք` ծառը ծառից չի հեռանա,**
Թե մեղք ունենամ` տու՛ր, սպանի՛ր, թե չէ` իզուր մի՛ բարկանա,
Մի ձեռքիդ` ջուր, մյուսին` արյուն, դահիճի կտտանք ես, հո՛գիս:

Տեսնողդ նախշդ կտնտղի, սիրամարգի բմբուլի պես,
Ձյունի տակից նոր դուրս եկած, արեւ դիպած սմբուլի պես.
Թող շուրջդ լալով պտույտ գամ, վարդի կարոտ բլբուլի պես.
Դու ինձնից արագ մի թռչիր` սրաթեւ բազե ես, հո՛գիս:

Սիրուցդ հիվանդացել եմ, ո՛չ վնաս, ո՛չ շահ են ասում.
Բժիշկներս ափսոսում են, ծնկին տալով վա~յ են ասում.
Կանչողս դատարկ է գնում. «Ա~խ, Սա՛յաթ-Նովա» են ասում.
Միայն թե գաս, վեր կկենամ, թե սազիս հավան ես, հո՛գիս:

* Փահլուլ – վիպական թագավոր, որը հրաժարվել է գահից եւ հարստությունից ու դարձել թափառաշրջիկ
** Ընդհանուր առմամբ անհաջող այս տողում ըստ Գ.Լեւոնյանի հեղինակը նկատի է ունեցել ընտիր գործվածքի իրար միահյուսված ծաղիկները (տես` Գ.Լեւոնյան, «Սայաթ-Նովա», Եր., 1931): Խաղի բնագիրը ձեռագրում այժմ չկա, հավանաբար Գ.Ախվերդյանից հետո կորել է:
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 07 мар 2011, 11:34

Աջաբ քու սիրտըն ո՞վ շինից` խոնարհից` հիզնից բէդամաղ

բնագիր

Աջաբ քու սիրտըն ո՞վ շինից` խոնարհից` հիզնից բէդամաղ.
Քանի գ'ուզէ մարդ վուր հարբի, վո՞ւնց կու'լի վազնից բէդամաղ.
Եա՛ր, յիս քիզ ի՞նչ գէթ իմ արի. նըստած իս միզնից բէդամաղ.
Քամեցիր էշխիդ մանգանով. յի՛ս պիտիմ քիզնից բէդամաղ:

Ինչ քիզանից հիռացիլ իմ, իմ ջանումըս ջան չէ մըտի.
Ուշք ու միտքըս դուն իս տարի, ձեռիս մէջըն բան չէ մըտի.
Հէնց գիդիմ, թէ չուրս տարի է Քաղաքըն քարվան չէ մըտի,
Ռախտարի նըման նըստած իմ` իջարից, միզնից բէդամաղ:

Հալբաթ սէրըն կէս է ըլի, վուր միզի ատիլ է ուզում.
Չուրս տարեկան էրեխի պէս եարըս խըրատիլ է ուզում.
Բըռնիլ է էշխի դանակըն` սիրտըս կըտրատիլ է ուզում.
Շատ մարդ կայ նըստած լաց'լիլիս, գօզալի նազնից բէդամաղ:

Թէգուզ իմա՛ցի, կարդա՛ցի իմաստնասիրաց առակըն.
Էշխէմէդ ջունուն իմ էլի, վիր էկաւ սըրտիս վարակըն.
Ա՛ստուաձ վըկայ, մարդ չըքա՛շէ` դըժար է էշխի կըրակըն.
Տեսայ արունուտ ջէյրանըն` վուրսնուրդի նիզնից բէդամաղ:

Անցկացաւ աշունքվայ վախտըն, սալբիքըն խաղալ է ուզում.
Հասաւ գարունքվան հուսանըն` բըլբուլըն էլ գալ է ուզում.
Սայաթ-Նովէն առանց նընգիր` ճիդըն գըցած լալ է ուզում.
Ջառ կորցըրած խօնթքարի պէս նըստած է խազնից բէդամաղ:

թարգմանություն

Արդյոք քո սիրտը ո՞վ ստեղծեց` խոնհարվեց` հենակից դժգոհ,
Ինչքան էլ որ մարդը հարբի, ո՞նց կլինի վազից դժգոհ,
Յա~ր, քո դեմ ի՞նչ մեղք եմ գործել, որ նստած ես մեզնից դժգոհ,
Քամեցիր սիրուդ մամլիչով, ե՛ս պիտ լինեմ քեզնից դժգոհ:

Ինչ քեզանից հեռացել եմ, իմ մարմնի մեջ շունչ չի մտել.
Ուշք ու միտքս դու էս տարել, ձեռքս էլ ոչինչ չի գտել.
Կարծում եմ, թե չորս տարի է, Քաղաքը* քարվան չի մտել,
Մաքսավորի պես նստած եմ` տուրքից ու կշեռքից դժգոհ:

Գուցե սերը կես է եղել, որ նա մեզ ատել է ուզում.
Չորս տարեկան մանուկի պես յարս խրատել է ուզում,
Բռնել է սիրո դանակը` սիրտս կտրատել է ուզում,
Շատ մարդ նստած լաց է լինում` իր սիրուհու նազից դժգոհ:

Թեկուզ կարդա՛ցի, հասկա՛ցա իմաստնասիրաց առակը,
Սիրուցդ ես խենթացել եմ, մաշվեց իմ սրտի վարակը**.
Ա՛ստված վկա, մարդ չքաշի` դժվար է սիրո կրակը.
Տեսա արյունոտ եղնիկը` որսորդի նիզակից դժգոհ:

Անցկացավ արդեն աշունը` նոճիքն խաղալ են ուզում,
Հասել է գարնան ձնհալը` բլբուլը ետ գալ է ուզում,
Սայաթ-Նովեն առանց ընկեր` վիզը ծռած լալ է ուզում.
Զորք կորցրած արքայի պես նստած է իր գանձից դժգոհ:

* Քաղաքը - նկատի ունի Թիֆլիսը
** վարակ – ոսկեջուր
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 07 мар 2011, 11:37

Ամէն սազի մէջըն գոված` դուն թամամ տասն իս

բնագիր

Ամէն սազի մէջըն գոված` դուն թամամ տասն իս, քամա՛նչա,
Նաքազ մարդ քիզ չի կանայ տեսնի` դուն նըրա պասն իս, քամա՛նչա,
Ղա՛ստ արա` է՛լ լաւ օրիրուն էդիվըն հասնիս, քամա՛նչա,
Քիզ ինձնից ո՞վ կանայ խըլի` աշուղի բասն իս, քամա՛նչա:

Անգաճըդ էրծաթէն պիտի, գըլուխըդ` ջավահիր քարած,
Կութըդ շիրմայէմէն պիտի, փուրըդ` սադափով նաղշ արած,
Սիմըդ օսկէն քաշած պիտի, էրկաթըդ` փանջարա արած,
Օչով ղիմէթըդ չի գիդի` լալ ու ալմասն իս, քամա՛նչա:

Ճիպուտըդ վարաղնած պիտի` թահր ունենայ հազար ռանգով.
Ձարըդ ռաշի կուդէն պիտի, վուր դուն խօսիս քաղցըր հանգով.
Շատին զարթուն կու լուսացնիս, շատին կու քընեցնիս բանգով.
Անուշահամ գինով լիքըն` դուն օսկէ թասն իս, քամա՛նչա:

Ածողիդ է՛րկու կու շինիս, առաջ չայի, ղափա գ'ուզիս.
Կու մեձըրվիս այվընումըն, պարապ վախտի ռափա գ'ուզիս.
Յիփ վիր գուքաս մէջլիսումըն` քաղցըր զօղ ու սափա գ'ուզիս,
Բոլորքըդ գօզալնիր շարած` մէջլիսի կէսն իս, քամա՛նչա:

Շատ տըխուր սիրտ կու խընդացնիս, կու կըտրիս հիվընդի դողըն,
Յիփ քաղցըր ձայնըդ վիր կ'օնիս` բաց կու'լի հիդըդ խաղողըն.
Խալխին էս իլթիմազն արա` ասին. «Ա՛պրի քու ածողըն»:
Քանի սաղ է Սայաթ-Նովէն, շատ բան կու տեսնիս, քամա՛նչա:

թարգմանություն

Ամեն սազի մեջն գոված` դու ամբողջ տասն ես, քամա՛նչա,
Ժլատը քեզ չի հասկանա` դու նրա պասն ես, քամա՛նչա,*
Էլ ավելի լավ օրերի ջանա՛, որ հասնես, քամա՛նչա,
Քեզ ինձնից ո՞վ կարա խլի, աշուղի բասն** ես, քամա՛նչա:

Ականջդ արծաթյա պիտի, գլուխդ` շողակն քարած,
Կոթդ փղոսկրյա պիտի, փորդ` սադաֆով նախշ արած,
Լարըդ ոսկուց քաշած պիտի, երկաթդ` նախշազարդ արած,
Ոչ ոք արժեքդ չգիտի` լալ ու ալմաս ես, քամա՛նչա:

Աղեղդ ոսկեզօծ պիտի` կերպ ունենա բյուր երանգով.
Թելդ ռաշի*** պոչից պիտի, որ դու խոսես քաղցր հանգով.
Շատին արթուն կլուսացնես, շատին կքնեցնես բանգով****.
Անուշահամ գինով լիքը` դու ոսկե թաս ես, քամա՛նչա:

Նվագողիդ կշիռ կտաս, սկզբում թեյ ու սուրճ ես ուզում,
Մեծարվում ես սրահներում, հանգիստ ու խոնջանք ես ուզում.
Երբ հայտնվում ես հանդեսում, քաղցր խրախճանք ես ուզում,
Բոլորքդ գոզալներ շարած` խնջույքի կեսն ես, քամա՛նչա:

Շատ տխուր սիրտ կխնդացնես, կկտրես հիվանդի դողը,
Երբ որ քաղցր ձայնդ է հնչում, ցնծում է քո նվագողը.
Մարդկանց այս խնդրանքը արա` ասեն. «ա՛պրի կատարողը».
Քանի ողջ է Սայաթ-Նովեն, շատ բան կտեսնես, քամա՛նչա:

* Բնագրի երկրորդ տողում մեկ վանկ ավել է:
** բաս – մրցավեճի գործիք
*** ռաշ - Հրեղեն ձի, երևի Ռոստոմ-Զալի ձիու անունն է:
**** բանգ – հաշիշ, թմրանյութ
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 07 мар 2011, 11:39

Ա՛րի համով ղուլուղ արա, խա՛լխի նօքար Սա՛յաթ-Նովա

բնագիր

Ա՛րի համով ղո՛ւլուղ արա, խա՛լխի նօքար Սա՛յաթ-Նովա.
Ամէն մարդ չի կանայ ճանգի շահով շըքար, Սա՛յաթ-Նովա.
Ով քիզի լիղի պարգիվէ, դուն տու շա՛քար, Սա՛յաթ-Նովա.
Ղա՛ստ արա` շուշէդ չըկոտրին, չըխըփին քար, Սա՛յաթ-Նովա:

Թէգուզ դըբրատանըն պահ տաս` ծեծով չի խըրատվի խիվըն.
Ինչրու անձնէն չըդուս էհայ անախտիլի էն չար դիվըն.
Բէդասլըն ասըլ չի՛ դառնայ, թօլով չի՛ սիպտակի սիվըն,
Ծուռըն փէտըն չի դըրըստի ռանդան, դո՛ւրգար Սայաթ-Նովա:

Թէգուզ իմանաս, գիդենաս աստղիրու համբարքըն սիրուն.
Անբարի գուրձըն կորած է` կա՛րդա Հարանց վարքըն սիրուն.
Աւիտարանի խօսքիրըն մարգարիտ է, կարգըն` սիրուն.
Մի՛ ածի խուզի առջիվըն լալ ու գովհար, Սա՛յաթ-Նովա:

Թէ էս կենաց փառքըն չուզիս` էն կենաց ալմասըն կու տան.
Թէ հոգուդ խաթիր շալ հագնիս` զար քաշած ատլասըն կու տան.
Թէվուր լալով զըխճում անիս` անմահացըն մասըն կու տան.
Խոստովանիս արած միղքըդ` չանիս ինքար, Սա՛յաթ-Նովա:

Վուրտիղ հարսնիք, վուրտիղըն սուգ, վուրտիղ սօյբաթ, խաղ է ըլում.
Վուրտիղ ժամ, վուրտիղ պատարագ, վուրտիղ սիրով տաղ է ըլում.
Թէվուր հոգուդ կամքն իս անում, մարմինդ բէդամաղ է ըլում.
Վո՞ւր մէ դարդին կու դիմանաս, դուն ջըրա՛տար Սայաթ-Նովա:

թարգմանություն

Ա՛րի տքնությամբ ծա՛ռայիր, խա՛լխի նոքար* Սա՛յաթ-Նովա.
Ամեն մարդ չի կարող ճանկել բարիք ու բար, Սա՛յաթ-Նովա.
Ով քեզ դառնություն պարգեւի, դու տուր շա՛քար, Սա՛յաթ-Նովա.
Ջա՛նա` ապակիդ չկոտրեն, չխփեն քար, Սա՛յաթ-Նովա:

Թեկուզ դպրատանը պահ տաս` ծեծով չի խրատվի խեւը.
Մինչեւ որ հոգուց դուրս չգա անհաղթելի էն չար դեւը.
Անազնիվն ազնիվ չի՛ դառնա, սապնով չի՛ սպիտակի սեւը,
Ծուռ փայտը ռանդան չի ուղղի, ատա՛ղձագործ Սայաթ-Նովա:

Թեկուզ իմանաս, գիտենաս աստղերի համրանքը սիրուն.
Ոչ բարի գործը կորած է` կա՛րդա Հարանց վարքը** սիրուն.
Ավետարանի խոսքերը մարգարիտ են, կարգը` սիրուն.
Մի՛ լցնիր խոզի առջեւը լալ ու գոհար, Սա՛յաթ-Նովա:

Թե այս կյանքի փառքը մերժես` այն կյանքի ալմասը կտան.
Թե հանուն հոգու շալ հագնես` ոսկեզօծ ատլասը կտան.
Թե որ ողբով զղջում անես` անմահների մասը*** կտան.
Խոստովանես արած մեղքդ` չհերքես այն, Սա՛յաթ-Նովա:

Որտեղ հարսանիք, որտեղ սուգ, որտեղ զրույց, խաղ է լինում.
Որտեղ ժամ, որտեղ պատարագ, որտեղ սիրով տաղ է լինում.
Թե որ հոգուդ կամքն ես անում, մարմինդ նեղված է լինում.
Ո՞ր մի ցավին կդիմանաս, դու ջրա՛տար Սայաթ-Նովա:

* խալխի նոքար – ժողովրդի ծառա
** Հարանց վարք - սրբերի վարքի վերաբերյալ կրոնական ժողովածու:
*** Մաս - նշխարք
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team

Սայաթ-Նովա

Сообщение Harutin » 07 мар 2011, 11:42

Բէդասլին վուր խօսեցընիս, լալ անիլըն ինչի՞ն է շահ

բնագիր

Բէդասլին վուր խօսեցընիս, լալ անիլըն ինչի՞ն է շահ.
Ռանգըն վուր սիվադէն նընգնի` ալ անիլըն ինչի՞ն է շահ.
Մարդ վուր քու խօսքով միռանի` գալ անիլըն ինչի՞ն է շահ.
Պատանքին մէ ռանգն է հերիք` չալ անիլըն ինչի՞ն է շահ:

Մարդ պիտի թանգ հախ տայ, ա՛ռնէ խօսքիրըն փիր-ուստադէմէն.
Ռանգըն ռանգիրուն ծածկում է, հուջրէքըն լիքն է սադէմէն.
Թէգուզ զար-զարբաբ հագցընիս, վուր չըլի ասըլզադէմէն...
Սիվ արաբի ճակտի վըրայ խալ անիլըն ինչի՞ն է շահ:

Լաւ մարդն էն է` սի՛րով անէ բարի հրիշտակնիրու կամքըն.
Իմաստուննի՛րն էլ չըտեսան էս աշխարհի հուտն ու համքըն.
Չուրս գըլխանի ռաշի վըրէն աջալըն դըրիլ է թամքըն.
Աշխարհըս միզ մընալու չէ. մալ անիլըն ինչի՞ն է շահ:

Մէր ու մանուկ բաժանվեցան, մանուկն է՛նդուր ունի լալու.
Սատանէն մէ դամբ է դըրի` Աթամի զաթըն վուրսալու.
Շատըն սատանէն է տանում, վիրջըն մընում է վա~յ տալու.
Վուր չէ Ուռնի կալի նըման` կալ անիլըն ինչի՞ն է շահ:

Շուռ էրիտ չարխըն փալագըն, դօվլաթըն միզնից խըռով ա.
Ում հագին հին շալ ին տեսնում, էլ չին ասում, թէ էս ո՞վ ա.
Եարովըդ մէկ մըհլամ չունիս, էնդուր գուլաս, Սա՛յաթ-Նովա.
Ջարէքըն դիղըդ չին գիդի` փալ անիլըն ինչի՞ն է շահ:

թարգմանություն

Անկիրթ մարդուն որ խոսեցնես, լռեցնելը ի՞նչին է շահ.
Կտորը որ սեւ ներկն ընկնի, ալ անելը ի՞նչին է շահ.
Մարդ որ քո խոսքերից մեռնի` այցի գալը ի՞նչին է շահ.
Պատանքին մի գույնն էլ է բավ` չալ անելը ի՞նչին է շահ:

Մարդ պիտի թանկ գին տա առնի, խոսքերը իմաստուններից.
Մի գույնը մյուսին ծածկում է դարակների լիությունից.
Թեկուզեւ բեհեզ հագցնես, ի՞նչ շահ, թե չէ ազնիվ ցեղից...
Սեւ արաբի ճակտի վրա խալ անելը ի՞նչին է շահ:

Լավ մարդն էն է` սիրով անի բարի հրեշտակաց կամքը.
Իմաստուններն էլ չտեսան էս աշխարհի հոտ ու համքը.
Չորս գլխանի ձիու վրա մահը դրել է իր թամքը.
Աշխարհս մեզ չի մնալու. կուտակելը ի՞նչին է շահ:

Մայր ու մանուկ բաժանվեցին, մանուկն առիթ ունի լալու.
Սատանան մի ցանց է դրել` Ադամի զարմը որսալու.
Շատին սատանան է տանում, վերջը մնում է վա~յ տալու.
Որ չէ Ուռնի* կալի նման` կալ անելը ի՞նչին է շահ:

Բախտը շրջեց իր անիվը, փառքը մեզանից խռով ա.
Ում հագին հին շոր են տեսնում, էլ չեն ասում, թե էս ո՞վ ա.
Վերքիդ հարմար դարման չունես, ուստի կուլաս, Սա՛յաթ-Նովա.
Բուժողդ դեղդ չգիտի` հմայելը ի՞նչին է շահ:

* Ուռնա – աստվածաշնչյան Ուռնա Հեբուսացին, որի կալը գնեց Դավիթ թագավորը եւ տեղում տաճար կառուցեց (Բ. Թագ. Ե:6, ԻԴ:18, Բ. Մնաց. Գ :1)
Изображение
Аватара пользователя
Harutin
Gisher.Ru Team
Gisher.Ru Team



Вернуться в Բանաստեղծություններ