Հովհաննես Թումանյան

**Армине** » 07 дек 2008, 16:36

Աստղերի հետ

Էյ աստղեր, աստղե՜ր,
Երկնքի աչքեր,
Որ այդպես վառ-վառ
Ժըպտում եք պայծառ․
Ժըպտում էիք դուք,
Երբ ես դեռ մանուկ
Աշխույժ ու կայտառ,
Ձեզ նման պայծառ
Թըռվռում էի
Ու ցավ չունեի․․․
Ժըպտում եք այսօր,
Երբ թույլ ու անզոր,
Կորած հույսերիս
Կըսկիծն եմ լալիս․․․
Կըժպտաք նաև
Շիրիմիս վերև․․․

1891

**Армине** » 07 дек 2008, 16:37

Գաղթականի երգը

Կըռունկն երկընքում ճամփա կըհանի,
Կը՜ռ, կը՜ռ, ձեն կուտա էն խավար ամպում․
Ղարիբ մոլորել՝ չի՛տե ինչ անի
Անգութ աշխարհքում, անծանոթ ճամփում։
Ա՜խ, էս սև ճամփեն, էս դըժար ճամփեն
Արդյոք ո՞ւր կերթա, արդյոք շա՞տ մընաց,
Ո՞րտեղ կըհատնի էս օրը արդյոք,
Ո՞րտեղ կըհանգչեն ոտներս հոգնած։
Է՜յ, բարով գնաս, սիրելի թըռչուն․
Գարուն կըբացվի, ետ կուգաս կըրկին,
Ձագով-ընկերով կուգաս դեպի տուն՝
Քո բունը հերվան, չինարու գըլխին․․․
Ա՜խ, ես բընավե՛ր, ընկած սարե-սար,
Ու քաշ եմ գալի, ու քաշ եմ գալի,
Անքուն ջրի պես դիպչում քարե-քար,
Անշունչն քարին էլ երնեկ եմ տալի։
Ամեն քար, Աստվա՜ծ, իր տեղն է անժաժ,
Հենց ես եմ մենակ տեղից գըլորվել․
Ամեն հավք, անգո՜ւթ, իր բունը ունի,
Հենց ես եմ ղարիբ ճամփում մոլորվել․․․
Ա՜խ, էս սև ճամփեն, էս դըժար ճամփեն
Արդյոք ո՞ւր կերթա, արդյոք շա՞տ մընաց․
Ո՞րտեղ կը հատնի էս օրը արդյոք,
Ո՞րտեղ կը հանգչեն ոտներըս հոգնած․․․

1896

**Армине** » 07 дек 2008, 16:38

Գութանի երգը

Արի՛, գութան, վարի՛, գութան,
Օրն եկել է, ճաշ դառել,
Առը շո՛ւռ տուր, խոփիդ ղուբան,
Օրհնյալ է Աստված, հորովե՜լ։

Քաշի՛, եզը, ուսիդ մատա՜ղ,
Քաշի՛, քաշենք, վար անենք․
Ճիպտի՛ն արա, քըշի՛, հոտա՛ղ,
Մեր սև օրին ճար անենք։

Պարտքատերը գանգատ գընաց,
Քյոխվեն կըգա, կըծեծի,
Տերտերն օրհնեց, անվարձ մընաց,
Կըբարկանա, կանիծի։

Էն օրն եկան թովջի արին,
Հարկ են ուզում տերության,
Ի՞նչ տամ կոռին ու բեգյարին․․․
Վարի՛, վարի՛, իմ գութան։

Ձեռըս պակաս, ուժըս հատած,
Հազար ու մի ցավի տեր,
Ինձ են նայում մերկ ու սոված
Մի տուն լիքը մանուկներ։

Արի՛, գութան, վարի՛, գութան,
Օրն եկել է, ճաշ դառել,
Առը շո՛ւռ տուր, խոփիդ ղուրբան,
Օրհնյալ է Աստված, հորովե՜լ։

1887

**Армине** » 07 дек 2008, 16:39

Դժոխքի հանդեպ

Հո՜ւշ, հասավ օրը վերջի՜ն, ահավո՜ր.
Սըրով ու հըրով բացվում են էսօր
Հայոց դըժոխքի դըռներն ամրափակ.
Սարսափի պիտի աշխարհքը համակ…
Ո՜ւհ, ի՞նչքան մութն է, գարշահոտ ու պաղ…
Ինչքան ոսկորնե՜ր, կըմախքներ անթաղ…
Էլ ի՞նչ կա հեռվում… հեռվի խավարում…
Ո՞վ է իմանում… ո՞ւմ աչքն է զորում…
Մեջտեղը մենակ, ժեռուտ բարձունքին,
Հողմերի առջև կանգնած է մի կին.
Որդու արյունը իր ձեռքն են տըվել.
- Խըմի՛ր սուլթանի կենացը դու էլ…
Եվ նա, որ մարդ էր ու մայր էր երեկ,
Այժըմ, էն ժայռին կանգնած կիսամերկ,
Անուժ ու ապուշ խելագար է մի,
Բաժակը ձեռքին, որ պիտի խըմի…
Կանգնած է մենակ, և լոկ մոլեգին
Հողմերն են ոռնում ու նըրանք չորս դին…
Բայց՝ հո՜ւշ. լռությո՜ւն… մըթին, ահավոր
Երկինք են նայում կըմախքները չոր,
Ու իրենց կարկամ շըրթունքները բաց՝
Խոսք են ասելու աշխարհքի դիմաց,
Խո՜սք, որ չի լըսված դեռևս լուսնի տակ…
Սարսափի պիտի աշխարհ բովանդակ…

1916

**Армине** » 07 дек 2008, 16:39

Դու քո ճամփեն

Դու քո ճամփեն գնա, քույրիկ,
Եվ թող լինի նա պայծառ:
Ինձ մի ժպտա, ինձ մի սիրիր,
Ես ընկեր չեմ քեզ համար։

Ելած կյանքի ամեն ճամփից,
Կարոտներով անմեկին,
Ագահ, անվերջ ու անհանգիստ
Թափառում է իմ հոգին։

Մի ձեռք չկա, մի գիրկ չկա`
Պահի նրան իրեն մեջ,
Խենթ, խելագար գնում է նա
Ձգտումներովն իր անվերջ։

Եվ ով գիտի` դեռևս անմեղ
Քանի հոգի կտանջի,
Եվ ով գիտի` ինչ մութ, ահեղ
Անապատում կհանգչի…

Դու քո ճամփեն գնա, քույրիկ,
Եվ երբ լինենք մենք հեռու,
Աղոթք արա, որ մյուս անգամ
Չհանդիպենք իրարու։

**Армине** » 07 дек 2008, 16:41

Թեպետև բախտը մեզ շատ հարվածեց

Թեպետև բախտը մեզ շատ հարվածեց
Երկար դարերով, ահեղ հարվածով,
Թեպետեվ էսպես ցրվեց, տարածեց,
Ձըգեց հողեհող, փըռեց ծովեծով,

Վկա է սակայն բովանդակ երկիր,
Որ մենք կարեվեր ապրում ենք կրկին,
Եվ ուր հասնում է հայի գիրքն ու գիր՝
Կենդանի է դեռ հայության ոգին։

Եվ թարմ աղմուկով մանկունք մեր մատաղ
Առաջ են խաղում լուսավոր տենչով,
Եվ թնդում են դեռ հայի երգն ու տաղ
Հարազատ լեզվով, հայրենի շընչով։

Եվ իր փըլատակ տըների տակից
Ելնում է ահա հզոր ժողովուրդ,
Իր վեհ ճակատին տանջանք ու թախիծ,
Խորունկ հայացքում մեծ կյանքի խորհուրդ։

Ո՜վ դուք սրբազան Մասիս, Արագած,
Էդ ձեր երկնամուխ գոհար թագերով,
Եվ որ նրանցից վերև խոյացած
Փայլատակում եք լույս-պըսակներով՝

Սահակ ու Մեսրոպ, և շատ պանծալիք,
Որ լըցրիք Հայոց աշխարհքն ու սրտեր
Լուսավոր կյանքի սիրով երջանիկ
Ու ձըգտում տըվիք՝ ձըգտել դեպի վեր։

Քանի որ դուք կաք, քանի կըմնաք,
Հոյակապ սյուներ հայության ոգու,
Մենք միշտ անսասան առաջ պիտ գնանք,
Ինչքան մեր ճամփան լինի ահարկու։

Եվ տոն կըտոնենք էսպես խնդագին,
Եվ թող իմանա բովանդակ երկիր՝
Ապրում է անմեռ հայությունը հին,
Ապրում են անմահ իրեն գիրքն ու գիր։

1913

**Армине** » 07 дек 2008, 16:43

Իմ երգը

Գանձեր ունեմ անտա՜կ, անծե՜ր,
Ես հարուստ եմ, ջա՜ն, ես հարուստ,
Ծով բարություն, շնորհք ու սեր
Ճոխ պարգև եմ առել վերուստ։

Անհուն հանքը իմ գանձերի,
Սիրտս է առատ, լեն ու ազատ.
Ինչքան էլ որ բաշխեմ ձրի—
Սերն անվերջ է, բարին` անհատ։

Երկյուղ չունեմ, ահ չունեմ ես
Գողից, չարից, չար փորձանքից,
Աշխարհքով մին` ահա էսպես
Շաղ եմ տալիս իմ բարձունքից։

Ես հարուստ եմ, ես բախտավոր
Իմ ծընընդյան պայծառ օրեն,
Էլ աշխարհ չեմ գալու հո նոր,
Իր տըվածն եմ տալիս իրեն։

1918

**Армине** » 07 дек 2008, 16:45

Կանչ

Եթե կաս, աստված,
Եվ չես ստեղծել
Արտասուք ու լաց,
Հեծել, անիծել,
Թե չար նախանձի
Թույնով մահացու
Դու չես վարակել
Պարզությունն հոգու
Թե դու չես ասել,
Որ կյանքը այսպես
Լինի անսպառ
Տանջանքի հանդես,-
Մեղմացրու մարդկանց
Կիրքն ամբարտավան,
Եթե աստված ես
Դու խաղաղության։

Տե՛ր արագահաս,
Աստված արդարի,
Ո՞ւր ես, եթե կաս.
Ես աղոթք արի,
Բայց սրածության
Ահարկու ձայնից
Խլացավ իսկույն
Իմ աղոթքն անբիծ.
Եվ ես, վայրենի
Կրքից կատաղած,
Ամբարիշտների
Քարերից փախած,
Քո անվան հուսով
Կռվեցի երկար,
Պարծեցա քեզնով,
Սակայն դու չեկար։
Էլ ինչո՞ւ եմ ես
Տառապում այսքան,
Եթե աստված ես
Դու անմեղության։-

Ինչո՞ւ տակավին
Չես պատժում չարին,
Ո՞ւյժդ է պակասում,
Թե՞ չենք աղերսում։
Ինչո՞ւ չես գալիս,
Ո՞ւր ես, եթե կաս,
Թե դո՛ւ չես տալիս
Խեղճին պատուհաս.
Թե չարագործին
Դո՛ւ չես տվել սուր,
Որ խաղաղ հոգին
Սարսափի իզուր.
Թե՞ դու չըգիտես,
Որ այստեղ, երկրում
Մարդը ժպտերես
Մարդ է գիշատում.
Դե արի՛ ու տե՛ս,
Զարկի՛ր ու շանթի՛ր,
Եթե աստված ես
Դու վըրեժխնդիր։

1891

**Армине** » 07 дек 2008, 16:46

Կաքավի գովքը

Արև բացվեց թուխ ամպերեն,
Կաքավ թըռավ կանաչ սարեն,
Կանաչ սարեն՝ սարի ծերեն,
Բարև բերավ ծաղիկներեն․
Սիրունի՜կ, սիրունի՜կ,
Նախշուն կաքավիկ։

Քո բուն հյուսած ծաղիկներով՝
Շուշան, նարգիզ, նունուֆարով,
Քո տեղ լըցված ցող ու շաղով,
Քընես-կելնես երգ ու տաղով.
Սիրունի՜կ, սիրունի՜կ,
Նախշուն կաքավիկ։

Քո թև փափուկ ու խատուտիկ,
Պըստի կըտուց, կարմիր տոտիկ,
Կարմիր-կարմիր տոտիկներով,
Կըշորորաս ճուտիկներով․
Սիրունի՜կ, սիրունի՜կ,
Նախշուն կաքավիկ։

Երբ կըկանգնես մամռոտ քարին,
Տաղեր կասես ծաղիկներին,
Սարեր ձորեր զվարթ կանես,
Դարդի ծովեն սիրտս կըհանես.
Սիրունի՜կ, սիրունի՜կ,
Նախշուն կաքավիկ։

1907

**Армине** » 07 дек 2008, 16:47

Հարություն

Քրիստոս հարյավ… երկինք գնաց,
Երկրում թողեց պատվերներ.
Բայց պատվերը գրքում մնաց
Եվ աշխարհքը հեծում է դեռ։

Դեռ կուրացած ժանգ արծաթից
Մատնություններ են անում,
Եվ փախչելով արդար դատից
Միշտ ձեռքերն են լվանում։

Ապտակում են դեռ ծաղրելով
Անմեղության ճակատին,
Եվ հարության օր տոնելով
Խաչ են հանում ճշմարտին։

Ո՜հ, կարճամիտ անզգամներ,
Դրանք այսօր կըմեռնեն,
Բայց վաղը ձեր փոշու վրա
Նոր փառքերով կըհառնեն։

1895