ԲԵՌԱՆ ՆԵՐՔՈ

Անցնում էիր:
Ողջ երեկոն քոնն էր կարծես,
Ողջ երեկոն` իր բույրերով ու ջերմությամբ:
Երկարափեշ եթե լիներ հագուստը քո`
Ես կասեի,
Որ երեկոն քարշ էր գալիս քո ետևից`
Քո հագուստի փեշի նման:
Սակայն կարճ էր հագուստը քո:
Եվ երեկոն
Ամփոփվում էր քո ծնկների ծալքերի մեջ`
Կարճ հագուստիդ կարճ փեշերի կարի ներքո...

Վերջալույսի արևը շեղ գտել էր քեզ
Ու շուլալվել քո հագուստի կոճակներին:
Վերջալույսի շեղ շողերի միջնորդությամբ
Երկարում էր քո ստվերը` հմայքիդ պես,
Ու քայլում էր քեզնից առաջ` հմայքիդ պես...

Եվ արթնացավ մեջս հանկարծ
Ինքնաձաղկման և ամոթի
Տարօրինակ մի ցանկություն.
Եթե կյանքում կա քեզ նման մի թանակություն
Ես ինչպե՞ս եմ կյանքին նայել էժան աչքով`
Ոչ թե անուշ մի հիացքով,
Այլ մի տըտիպ,
Հաճախ դառըն,
Նաև կծու մի հայացքով:
Եվ ինչպե՞ս եմ հաճախ իջել-ստորացել`
Բարկանալու և դատելու աստիճանի,
Չարանալու և ատելու աստիճանի,
Ու թույլ տվել, որ նողկանքը տեղից հանի
Հիացմունքին:
Հոգով-սրտով ներողություն...

Այսուհետև, ինձ հավատա,
Էլ չպիտի ես խառնվեմ ոչ իմ գործին.
Էլ չպիտի այսուհետև
Հակվեմ կյանքի աղտ-աղարտի ծանրության տակ:
Առանց այն էլ ես հակված եմ բեռան ներքո
Այն վիթխարի երգեհոնի, որ ի ծնե
Սապատվել է իմ շալակին:
Թող հնչի նա:
Եվ անցիր դու:

Միայն թե դու ... "մե քիչ կամա՛ց գնա, գոզա՜լ",
Որ քո կամաց և անշտապ քելքի չափին համաչափվի
Մեր խեղճ սրտի տրոփյունը հաճախակված,
Որ քո տեսքից հանգստանան աչքերը մեր,
Եվ քեզ թաքուն ունենալուց
Ջղերը մեր քիչ խաղաղվեն,
Ու երկարի այս անդորրը` շուքիդ նման,
Ու կարճանա հոգնությունը` փեշերիդ պես ...

ՊԱՏԱՆՔԻ ՊԱՏԱՆՔԸ

Եվ շատ ավելի վատթար է ցավը,
Քան անարգանքն ու անպատվությունը,
Եթե այդ ցավը ծնունդ չի տալիս վեհ ու վսեմին:

Վե՛հ ու վսեմի՜ն,
Լսո՞ւմ եք, տղե՛րք,
Վե՛հ ու վսեմի՜ն:

Եգիպտոսն ինքն է ավազ ներմուծում,
Այն էլ ո՞ւմ համար, իր ... Սահարայի՜:
Ծաղրուծանա՞կ է: Կատա՞կ է հիմար:
Բայց Սահարայի ավազն իսկապես
Շինարարական շաղախ չի՜ դառնում.
Մանր է չափազանց:

Ապրելով նույնիսկ համակ-անսպառ ավազի վրա՝
Մեզ հարկավոր է,հատկապես հիմա, ավազ ներմուծել մեր շենքի համար,
Հարկավո՜ր ավազ:

Իսկ պատրանքներից ու պատրանքներով հղիանալը
Մեղք չէ հասարակ, այլ մեղք այնպիսի՛,
Որ հավասար է...(բառը չե՛մ ասում):
Եվ բավական չէ՞,
Որքան մերպեսին
Այլասերեցին այդ պատրանքները՝
Այդ հանդերձափոխ գործակալները... (բառը չե՛մ ասում):

Թե բավական է՝
Հուղարկավորման լռությամբ լռենք
Ու լռության մեջ նոր տառեր կռենք՝
Իբրև նորօրյա աղվեսադրոշմ
Սին պատրանքների ճակատի համար...

Կորչելը, անշո՜ւշտ, աղետ է ահեղ,
Աղետն էլ գոնե լավ է այնքանով,
Որ ազատում է ելք որոնելու մտքաքամ հոգսից:
Սակայն պատրանքով փրկվելն էլ ախտ է (բառը չե՛մ ասում),
Որ տարածվում է... խոնավության պես
Եվ ամե՜ն ինչի լնդերքի վրա
Բացում իր վերքը՝ բորբոսի տեսքով:

Անգե՛տ տղաներ,մի՞թե չգիտեք
Մեր միակ փրկչի սուրբ գերեզմանի վայրը սրբազան:
Նա հենց այնտեղ է,որտեղ պատրանքն են պատանքում, տղե՜րք,
Պատրա՜նք պատանքում:

Ամուլն ամուր չէ, ոչ էլ ամուրի:
Եվ Հայրենիքը ո՛չ մուրացկան է, ո՛չ էլ հարկահան:
Եվ սերն էլ տուրք չէ, ոչ էլ գթություն,
Որ ամեն մեկը կամ տա, կամ տածի,
Այլ սուրբ ավյուն է
Ու սուրբ արյուն է,
Որ պիտի տա ծիլ
Անկողիններում թե՛ մոր, թե՛ մանկան,
Որտեղ սավանը ճմռտորվում է ո՛չ սավանի պես,
Այլ իբրև ... պատա՜նք,
Որ... պատառոտվի պատանք-պատրանքը
Եվ համբարձվելով հառնի նո՛ր ոգին:
Նո՜ր ոգին, տղերք,
Նո՛ր ոգին, նո՜րը...

ԿՈՐՑՐԵՑԻ ԵՎ ԳՏԱ


Եվ սկսվում եմ կարծես
Ու գալիս եմ այնտեղից,
Ուր շողերը տակավին բազմագույն են,
և որտեղ
Քամիներն են գոյանում...
Կորցրեցի և գտա...
Ու ձեռքերըս համրացած
Սկսում են նորից-նոր հնչեղություն ստանալ...
Եվ հավատում եմ նորից,
Որ այս անգամ ես ու դու
Կկառուցենք վերջնական բաբելոնյան աշտարակ`
Մի°շտ խոսելով նո°ւյն լեզվով...
Ու չեմ անցնում այլևս քնի կողքով։
Ես հիմա,
Արդեն հոգնած, բայց հանգիստ՝
Մե՛կ վայրկյանում կքնեմ արշալույսի ձեռքերին,
Մանկան նման անխռով...
Ու դեռ եթե չեմ քնում,
Ապա լոկ այն պատճառով,
Որ զգում եմ, թե հիմա ես կարող եմ և կանեմ
Ա՛յն, ինչ անվերջ կամեցել և ուզել եմ ո~ղջ կյանքում.
Խոսել առանց որևէ բաղաձայնի՝ղողանջել
Համատարած — համասփյուռ ձայնավորո°վ միմիայն...
Ու ժպտում եմ ես կրկին,
Ու բարի եմ ես այնքան,
Որ կարող եմ նմանվել այն արագիլ թռչունին,
Որին հարց են երբ տվել,
Թե ինչո±ւ է նա կանգնում իր մի ոտին շարունակ,
Պատասխանել է այնպես.
Կարծես թե ես եմ հուշել,
- «Որպեսզի բեռն աշխարհի թեթևանա գեթ մի քիչ¦...
Եվ այս բոլորը՝
միայն
Երկու բառի շնորհիվ.
- և ...

ԿԱՐԾՈԻՄ ԵՄ


Ես կարծում եմ. երբ խ որ վերքից
Մարդ ժպտում է համառությամբ,
Այդ ժպիտը վերջ ի վերջո
Փոխարկվում է ծամածռության...

Ես կարծում եմ, երբ որ ջուրը
Վարարում է, ելնում ափից,
Թույլտրվություն չի վերցնում
Իրեն հսկող նեղ քարափից ...

Ես կարծում եմ. պաղն ավելի
Լավ ես զգում ամռան շոգին,
Դողն ավելի լավ ես զգում
Ձմռան բքին...

Հողն ավելի լավ ես զգում
Այն ժամանակ,
Երբ նա հանկարծ տատանվում Է
Քո ոտքի տակ...

Անուղղելին


Ես զբաղված եմ քո պակասները լրացնելով,
Արբունքահասիդ նորի°ց ու նորի~ց վերածնելով:


Ամենից առաջ `անունդ եմ փոխում. օտա°ր մի անուն,
Իսկ ինքդ` այքան հա~յ ու հարազա°տ:եվ չեմ հասկանում,
Թե այսքան տարի ինչպե±ս ես եղել դեռ անչափահաս,
Եթե ես վաղու~ց սպասել եմ քեզ ա°յս տեսքով ահա:


Հետո ` ուզում եմ ուզացս անես առանց իմ խոսքի:
Ուզում եմ նաև հանել մի առու մազերիդ հոսքից
Ու տան~լ –տանե~լ , իմ տանջված – խանձված երեսին կապել:
Ուզում եմ նաև մատներիտ տեսքով նոր մոմեր թափել,
Այսինքն ` լապեր, որ պիտի լույս տան գիտե±ս մենակ ում.
Լոկ սիրողների~ն, և այն էլ միայն գողտրիկ սենյակում:

Եվ հոնքերիդ եմ կեռություն տալիս,
Ու սրունքներիդ` քիչ իլիկություն,
Մեջքդ թողնում եմ այնպես, ինչպես կա,
Իսկ ամբողջ մարմնիդ` մի~ քիչ լիքություն:

Փոխում եմ նաև...Շա~տ բան եմ փոխում ու սրբագրում.
Ավելին` ջնջում, պակաս-թերատին տալիս եմ լրում:
Շա~տ բան եմ ուղղում , շատ ու շատ բան էլ դեռ ուղղե°մ պիտի,
Բայց ձեռք չեմ տալիս ու ձեռք չեմ տալու ...լոկ քո ժպիտին:

Ա~խ այդ ժպիտը, այդ անուղղելի°ն, որով ժպտալիս
Քո եղած - չեղած պակասներն են դու մոռանալ տալիս...

ԳԻՇԵՐՆ ՈԻ ԵՍ


Գիշերն ունի ամե~ն բանի թույլտրվոլթյուն:
Իսկ ես չունե՞մ։

Ու ջնջում եմ
էլեկտրական լամպագրի այն խորհուրդը,
Թե «Շահավետ, հուսատու է փողը պահել դրամարկղում»
(Փող ունենամ՝
Կհասկանամ
Առանց և այդ լամպագրի)...

... Ու բացում եմ
Փակ դռները գիշերային խանութների.
Ընդամենը հարկավոր է ծխելու բան,
Որ կուզեյի ինձ վաճառեր
Ա՛յն աղջիկը,
Որի աչքերն ունեն ինչ-որ անորոշ գույն,
Որի անունն անհայտ է ինձ,
Որի սիրտը փակ է իմ դեմ`
Ինչպես խանութն այս լեփլեցուն,
Եվ ի՞նչ ճաշակ ունի արդյոք,
Ես չգիտեմ,
Բայց կուզեի,
Շա~տ կուզեի,
Որ նա սիրել կարողանար
Նաև... տգեղ տղամարդու...

Գիշերն ունի ամե~ն բանի թույլտվություն։
Իսկ ես չունե՞մ։

... Եվ ասում եմ ա՛յն խոսքերը,
Որ երբևէ չէի կարող ասել կյանքում...
... Բաց եմ անում
Եվ արգելված — հայհոյական բառերն ամեն`
Իրենց թաքուն պոեզիայով,
Որ կուտակվել Է դարեդար...

... Ներս եմ մտնում ա՛յն դռներից,
Որ միշտ փակ են եղել իմ դեմ
Ու միշտ բաց են նրա՛նց առաջ,
Որոնց եղածն ու չեղածը ես լա՜վ գիտեմ,
Բայց լեմ ասի նաև այսօր,
Այսօ՛ր,
Երբ ես կարծես ունեմ թույլտվություն...
... Ներս եմ մտնում
Եվ խոսքերիս ա՛յն իրավունքն եմ ես տալիս,
Որ կինն ունի՝
Երբ այդ կինը
Ոչ թե արդեն Էլ չի սիրում իր ամուսնուն,
Այլև շա~տ լավ է հասկացել,
Թե չի սիրում ինչի՛ համար:
Ա՛յն կինը, որ գիտի մի բան
Եվ չգիտե ևս մի բան.
Նա չգիտի,
Որ աշխարվում
Կարելի է ապրել նաև առանց սիրո,
Եվ լա՛վ գիտի,
Որ երբևէ,
Ի~նչ էլ լինի ու չլինի՝
Անկարող է դավաճանել...

Գիշերն ունի ամե~ն բանի թույլտվություն։
Իսկ ես չունե~մ...

«Գժվել»
Եվ ինձ լսելով`
Կարող են ասել.
"Գժվե՞լ է, ի՜նչ է":
Իսկ ես էլ կասեմ.
"Այո', գժվե՜լ եմ,
Ինչո՞ւ չգժվել":
Իսկ գժվելով չե՞ն սիրում և ատում:
Իսկ գժվելուց չէ՞ փայտը ճարճատում:
Առանց գժվելու` չկա շահած մարտ:
Առանց գժվելու` չեն ծնի նոր մարդ:
Մինչև չգժվի` ջուրը չի եռա,
Կեղև չի պատռի հատիկը նռան:
Ծառե՞րն են փթթում`
Գժվա՜ծ են անշուշտ:
Երկիրն է պտտում`
Գժված է անշուշտ...
Սերմերը մինչև կարգին չգժվեն`
Բերք չե'ն դառնալու:
Թաթերը մինչև կարգին չգժվեն`
Ձեռք չեն դառնալու:
Բառերն էլ մինչև կարգին չգժվեն`
Ե'րգ չեն դառնալու...
Ա՜խ, ուր էր թե ես միշտ գի'ժ լինեի...



Խանդում եմ
Ես խանդու՞մ եմ :

Անկեղծ ասած ,թե ամոթ չէ,
Ինձ շատ ծանոթ և շատ մոտ չէ
Այդ ահավոր խանդ կոչվածը.
Իմ մեջ , գուցե,բնությունից
Ինչ- որ բան ` անտեսված է,
Ուրիշ մի բան` տնտեսված է:

Ընդհամենը գիտեմ լոկ այն,
Որ ես այնտեղ ,որտեղ մարդիկ
Հավանաբար և խանդում են.
Բարկանում եմ – ոչ տևական,
Քմծիծաղում - անբնական,
Եվ … եղածը ես քանդում եմ:

Մեր խորտակված սերը վկա…

Զարմանում եմ
Ես, ճիշտ ասած, զարմանում եմ շա~տ բաներից,
Քիչ լավի հետ ~ ամեն տեսակ վատ բաներից,
Բայց ուզում եմ միայն մեկով բավարարվել `
Այն հոգնատանջ ճամփորդի պես այսօր վարվել,
Որ հոգնելով ճամփաներից`
Ջարդ ու փշուր կանգ է առնում
Եվ չի նայում առաջ, վար – վեր,
Ու հայացքով ետ չի դառնում –
Հոգնածորեն նայում է նա աննպատակ
Եվ այն տեսնում , ինչ ընկած է ոտքերի տակ:
Ու ես հիմա,
Որ անհարմար
Վատ բաների թավ անտառում ճամփորդելուց
Ջարդված – հոգնած`
Հանգստանում – թարմանում եմ,
Նրա պես էլ ակամայից ու ծուլորեն զարմանում եմ,
Որ –թռչնի պես – ճիշտ խոսքից է մարդը խրտնում,
Եվ ոչ երբեք սուտ խոստումի կրակոցից.
Լուսնի նման` արևից է նա սփրթնում
Եվ շիկնում է հրախաղի սառը բոցից...
Իսկ դուք `ինչպե՞ս:
Դու՞ք էլ `ինձ պես:

Է~հ, երևի, ինձ վրա եք զարմանում...

Ցտեսություն
Հանդիպումը բաժանումի սկիզբն է հենց...

Հանդիպեցինք այդ ե՞րբ արդյոք,
Որ գնում ես , գնում արդեն:

Իմ գտնված – միակ մակդիր ,
Ամենաճիշտ բաղդատություն.
Դեռ նոր գտած ` թռչու՞մ ես դու մտքիցս արդեն:

Համ չեն զգում միայն բերնով:
Համ զգում են հոգով նաև:
Եվ գնու՞մ ես,գնու՞մ ես արդեն,
Որ հռչակի անհամությունն իրեն արքա
Ու դարձնելով հոգիս ոստան ու տնքացո~ղ աթոռանիստ,
Իշխի նաև իմ կեղեքվող ծայրամասու՞մ...

Եվ համբուրված իմ շուրթերին դողդողում են սիրո խոսքեր,
Ինչպես ցողի կաթիլները այն թփերին,
Որոնց վրա անհոգ քամին դասն է սերտում իր գժտության:
Ու ես անվերջ փորձ եմ անում
Իմ թափանցիկ լռության տակ պահվել մի կերպ:

Քո փեշերը փաթաթվում են գիրգ ծնկներիդ.
Խանգարել են ուզում կարծես , որ չգնաս:
Ծխախոտն է մեջս հազում:
Ստվերները հոտոտում են հողը կրկին.
Կամենում են կարծես զգալ
Անցած տեղիդ բուրմունքն անանց:
Քաղաքային փողոցների լույսերն աղոտ
Փոշոտ քամուց իրենց աչքերն են շուտ թարթում,
Ինչպես մարդը, երբ ուզում է լաց չլինել...

Եկ հպարտ մնանք

Մեզ վիճակվեց - մենք հանդիպեցինք կյանքում:
Վաղ գարուն էր:Ձնհալ:Կարծես օդն էր գինով:
Եվ մենք ` երկու ցավի, երկու դավի ճանկում
Բռնվեցինք մի նոր , չկրկնվող սիրով:

Ու վիճակվեց... ապրել մեկս մեկից բաժան,
Մեկս մեկի համար, առանց մեկս մեկի,
Քեզ ` չազատել երբեք այս կարոտից դաժան,
Ինձ` չքայլել երբեք ձեռքս տված ձեռքիդ...

Կյանքի~ հետ ենք կարծես տվել մենք ձեռք-ձեռքի:
Այդպես ձեռք չեն տալիս, երբ դաշինք են կնքում,
Այդպես ձեռք են տալիս, երբ բռնում են գրազ...

Արի հպա՛րտ մնանք, դու իմ անա~նց երազ,
Արի չտրտջանք մեր անուրախ կյանքում
Ո՛չ մեզ, ո՛չ մեր բախտի, ո՛չ աշխարհի վրա –

Եթե վիճակվել է... չվիճակվել իրար...




Քո պատճառով

Քո աչքերի°, քո աչքերի°, քո աչքերի° պատճառով
Իմ աչքերը ամբողջ գիշեր չեն փակվում:

Քո մատների,քո մատների,քո մատների պատճառով
Իմ մատները, իմ մատները լույս են ուզում խմորել:


Քո թևերի,քո թևերի,քո թևերի պատճառով
Իմ աչքերին,իմ աչքերին ջրվեժներ են երևում:

Քո ծիծաղի, քո ծիծաղի, քո ծիծաղի, պատճառով
Իմ ծիծաղը,իմ ծիծաղը պաշտոնաթող է դարձել:


Քո քայլվածքի, քո քայլվածքի, քո քայլվածքի պատճառով
Լսողությամբ սահմանապահ, սահմանապահ~ եմ դարձել:

Քեզ այս ձևով ունենալու – չունենալու պատճառով
Կորցրել եմ ունեցածս` հպարտությունս հաղթողի…

ՍԻՐՈՒՄ ԵՄ ՍԻՐԵԼ

Քիչ է պատահում, որ ինքըս ինձնից
Փոքր-ինչ գոհ լինեմ:
Դժգոհ եմ հաճախ,
ՈՒրեմըն՝ մարդ եմ ու դեռ ապրում եմ:

Բայց ես սիրում եմ ինքըս ինձ սիրել:

Իսկ սիրում եմ ինձ, երբ սիրում են ինձ:
Ես ինձ այդ պահին այնպես եմ ժպտում,
ինչպես ժպտում են ա՛յն կոր գերանին,
Որ գետի վրա դարձել է կամուրջ,
Եվ ա՛յն մանուկին, որ ոտաբոբիկ
Մտել է առուն և - թա՜ց վարտիկով -
Կավ է դուրս հանում,
Որ նավակ շինի:

***
Ես հոգնել եմ ,շատ:
Ու կան վայրկյաններ,
Երբ ես ասում եմ.
-Էլ քեզ չեմ սիրում:
Սակայն ասում եմ այնքան մտքիս մեջ,
Ասես կողքիս ես և լսես պիտի:

Իսկ մեզ յոթ միլիոն մետր է բաժանում...

Ու մինչև անգամ եթե դու լսես,
Միթե՞ կլինես այնքան միամիտ,
Որ ինձ հավատաս:
Այդպես հեշտ ու շուտ հավատացողին
Իրոք չեմ սիրում:

Բայց ինչու՞ եմ զուրկ ,
Ես ինչու ՞ եմ զուրկ
Բոլոր հաճելի թուլություններից.
Ոչ հավաքում եմ իրեր հին ու նոր ,
Ոչ ձուկ եմ բռնում , ոչ որսի գնում,
Ծառ պատվաստելու ցանկություն չունեմ,
Ու տանս մեջ էլ շներ չեմ սնում...

Գոնե տանս մեջ ... թութակ պահեի:

Ու թե տանս մեջ թութակ պահեի`
Կվարժեցնեի ես նրան հիմա,
Որ վաղնջական գուշակի նման
Միշտ ու շարունակ միայն կրկներ .
- Էլ քեզ չեմ սիրում...

Սակայն զուրկ եմ ես
Բոլոր օգտակար թուլություններից
ԵՍ զուրկ եմ այնքան,
Որ մինչև անագամ
Թութակ պահելու թուլության չունեմ:
Եվ ապաստանած լոկ մի թուլության,
Որ սեր է կոչվում
Եվ գլխիս վրա դարձել է ... տանիք
Ու... գլխարկի պես գլխիս է դրվել,
Ապրում եմ այսպես
եվ այսպես քայլում `
Գլխարկի տեղակ... գլխիս մի տանիք.
-Մի նոր խեղկատակ,
Որին չե՞ն տեսնում,
Իսկ թե տեսնում են`
Ինչու՞ չեն հապա քրքջում վրաս: